Pałac w Trzebiechowie posiada reprezentacyjną bramę wjazdową na osi pałacu, której projekt wykonał osobiście książę Henryk VII. Umieszczono na niej stojące na tylnych łapach lwy, które trzymają herby księcia Henryka VII i jego małżonki księżnej Marii Aleksandriny oraz dwie daty 1876 i 1901 rok.
Pałac wystawiony na sprzedaż w zamian za wybudowanie nowego Zespołu Edukacyjnego (Gimnazjum, Szkoła Podstawowa, Przedszkole)
Pałac Giżynek wybudowany w II poł. XIX w. w stylu neogotyckim, rozbudowany w 1922 r. Najstarsze informacje o tym majątku pochodzą z lat 20-tych XX w., kiedy właścicielem był (do 1945 r.) Ferdinand Giese. Od niego powstała nazwa majątku: Giesenfelde.
Kwadratowa wieża ciśnień w Renicach pochodzi z końca XIX w. Zbudowana z kamieni i czerwonej cegły stoi pomiędzy pałacem (Młodzieżowym Ośrodkiem Wychowawczym), a jeziorem Renickim. Wieża jest częścią zespołu pałacowego – wpisanego do rejestru zabytków – razem z pałacem pochodzącym z początków XX w. oraz parkiem i ogrodami.
Pałac w Renicach powstał po przebudowie istniejącego tu wcześniej dworu, który w 1905 r. trafił pod pieczę bankiera z Berlina, tajnego radcy handlowego Hugo Oppenheima i jego żony Anny. Przebudową na zlecenie Oppenheimów zajął się bawarski architekt Emanuel von Seidl, niezwykle popularny w tamtych czasach autor wielu obiektów o charakterze rezydencjonalnym.
Kościół w Renicach znajduje się na niewielkim wzniesieniu opodal renickiego pałacu. Dokumenty wspominają, że świątynia istniała już w 1337 r. Niestety budowla nie dotrwała do naszych czasów. W XVII w. zbudowano nową świątynię wykorzystując fragmenty wcześniejszego kościoła.
Kościół w Kliczkowie został ufundowany około 1417 roku, wzniesiony został w stylu gotyckim, w II połowie XVI wieku, następnie został przebudowany w 1878 roku. Budowla jest murowana, jednonawowa, posiada wyodrębnione prezbiterium i zakrystię.
Kościół Zbawiciela Świata w Szprotawie – polskokatolicki kościół parafialny wzniesiony w stylu późnoromańskim w XIV wieku. W murze świątyni można zauważyć elementy gotyckie odsłonięte w czasie remontu kościoła. Znajdują się one na północnej stronie elewacji, stanowią je fragmenty gotyckiego lica. We wnętrzu zachował się barokowy ołtarz z figurą Chrystusa ukrzyżowanego.
Krzyż kamienny w Szprotawie w dzielnicy Puszczyków (dawniej Mała Kopernia), na skrzyżowaniu ulicy Kraszewskiego z ulicą Kościelną, Krzyż z konglomeratu, o wymiarach 84 x 68 x 31 cm, z wyrytym mieczem.
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Szprotawie powstał w I połowie XIII wieku, najprawdopodobniej w miejscu dawnego kultu pogańskiego boga Flinsa, którego czciła miejscowa ludność słowiańska zamieszkująca Iławę.
Kościół Polskokatolicki w Małomicach zbudowany w 1732 roku jako zbór ewangelicki z fundacji ówczesnych właścicieli dóbr małomickich. Nieużytkowany po II wojnie światowej uległ częściowej dewastacji. Po przejęciu przez Kościół Polskokatolicki został wyremontowany w latach 1982-1984 i stał się siedzibą nowo utworzonej parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Po śmierci księżnej Doroty w 1862 roku właścicielem pałacu został jej młodszy syn, Aleksander Edmund markiz de Talleyrand-Périgord. Z jego inicjatywy na początku lat siedemdziesiątych XIX wieku pałac wraz z przyległą oranżerią zostały przebudowane według projektu A. Jaekela.
Kościół w Niwiskach, pierwotnie posiadający wezwanie św. Katarzyny, zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku. Od drugiej połowy XVI wieku do połowy XVII stulecia użytkowany był przez protestantów.
Ruina kościoła ewangelickiego w Niwiskach to świątynia zbudowana jako budowla szachulcowa na planie krzyża greckiego z XVIII w. Nakryta dachem wielospadowym. Wnętrze obiegały empory. W XIX wieku została przebudowana w stylu klasycystycznym.
W 1766 r. pałac w Szczepowie zakupiła Anna Catharina von Schlabrendorf z domu von Otterstedt (19.09.1727-22.06.1784), druga żona Ernesta Wilhelma von Schlabrendorf (4.02.1719-14.12.1769). W latach trzydziestych XVIII wieku pałac został przebudowany w stylu barokowym, kolejna modernizacja nastąpiła w trzeciej ćwierci XIX w. Wówczas zmieniono dach, wystrój wnętrz i przebudowano piwnice.
Pałac w Pomorsku założony został na planie prostokąta, do którego krótszych boków dobudowano występujące przed lico korpusu głównego aneksy. Plan wzbogacają reprezentacyjne schody od frontu oraz ulokowana od strony parku drewniana weranda. Rozwinięcie planu uwidacznia się także w zróżnicowaniu bryły pałacu.
Pałac w Śremie z I ćw. XIX wieku (około 1820) zbudowany został dla rodziny von Lucanus. Późnoklasycystyczna, piętrowa budowla na planie prostokąta. Wzniesiony na miejscu wcześniejszej rezydencji należącej do rodu von Stenberg.
W czasie reformacji kościół pw. Barbary przeszedł w ręce ewangelików, ale nakazem cesarza został zwrócony katolikom w 1654 r. Z racji, że protestanci nie mieli własnego kościoła, wspólnota postanowiła zbudować nową świątynie w latach 1741-1743. Budynek o konstrukcji szkieletowej, z przeznaczeniem na odprawianie nabożeństw, z czasem został przebudowany na masywny budynek z cegły. W 1870 r. kościół otrzymał strzelistą, neogotycką wieżę.
Świątynia gotycka wybudowana w XIV wieku, remontowana w XIX wieku. Budowla jest orientowana, murowana, wzniesiona z kamienia i cegły, posiada jedną nawę oraz wieżę od strony zachodniej dobudowaną na początku XVI wieku, na narożnikach jest diagonalnie oskarpowana.
Pałac zbudowany w 1681 roku przez pierwszego właściciela wsi z rodu von Eckartsberg. Zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, w wiekach XVIII i XIX przebudowany i powiększony. Część pomieszczeń ma sklepienia kolebkowe i kolebkowo–krzyżowe, część sal posiada resztki sztukaterii i resztki fresków.
Pałac w Parchowie to okazała wiejska rezydencja zbudowana w 1702 roku według projektu znakomitego architekta Martina Frantza. Obiekt zachwycał wybitną dekoracją sztukatorską, bogactwem ornamentów roślinnych, ozdób o tematyce mitologicznej i wystroju rzeźbiarskiego na elewacjach.
Pierwsza wzmianka na temat wsi pochodzi z połowy XIII wieku. Stała się wówczas donacją dla zakonu augustianów uczynioną przez książąt żagańskich i pozostawała w ich rękach do czasu sekularyzacji. Pod koniec XVII wieku zbudowano barokową rezydencję dla opata żagańskiego.
Kościół w Jabłonowie pod wezwaniem św. Andrzeja, gotycki z końca XIII wieku lub początku XIV stulecia, XVIII wieku/XIX wieku; wzmiankowany w roku 1376. W wieku XV został powiększony o kaplicę, kruchtę i wieżę oraz zmieniono mu sklepienia.
Neobarokowy pałac w Bogaczowie jest dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, nakryty dachem mansardowym, urozmaiconym „wolimi okami” (w partii korpusu oraz skrzydeł). Wbudowanie klatki schodowej pomiędzy skrzydła budynku, umiejscowionych po bokach fasady zatarło układ budynku na planie litery „U”, nadając mu rzut zbliżony do prostokąta, a skrzydłom wrażenie ryzalitów. Środkowa część fasady została zamknięta szczytem z frontonem zakończonym półkoliście.
Pomnik DJH w Kożuchowie stojący pierwotnie przed schroniskiem młodzieżowym, na terenie, na którym powstały później koszary wojskowe.
Z przodu napis DJH Freystadt 18.6.1927. DJH to skrót od Deutsches Jugendherbergswerk. Z tyłu „Seid jugendlich, habt die Heimat liebt, achtet die Mitmenschen” (Bądź młody, kochaj ojczyznę, szanuj innych)
Pałac w Bad Muskau (niem. Schloss Muskau) – zamek znajdujący się w Parku Mużakowskim (Fürst-Pückler-Park Bad Muskau) w jego części należącej do Niemiec. Zamek został wzniesiony w XVI wieku w stylu renesansowym. Podczas przebudowy w latach 1862-1866 nadano mu neorenesansowy wygląd.
Dwór w Gorzupi Dolnej (niem. Nieder Gorpe) zbudowany został prawdopodobnie w latach 1530-1540 na podwalinach wcześniejszego założenia obronnego. W dokumentach z 1540 roku jako jego właściciela wymieniono Melchiora (lub Siegmunda) von Berge.
Najstarsza wzmianka o wsi Gorzupia pochodzi z 1246 r. Kolejna, z 1353 r. , związana jest z ówczesnym księdzem, którego określono jako „Nicolaus plebanus de Gorup”. Kościół w Gorzupi wzniesiono wcześniej, w 2 poł. XIII w. Pierwotnie tworzył go jednonawowy korpus z przylegającym od wsch. prezbiterium. Prawdopodobnie w XVI w. po stronie zach. dostawiono wieżę, a przy pn. ścianie prezbiterium wzniesiono zakrystię. W tym samym czasie przekształcono część otworów okiennych, zmieniono kształt łuku tęczowego, nawę oraz prezbiterium przykryto sklepieniem krzyżowym.
Udokumentowana źródłowo w 1467 roku siedziba rycerska w Miodnicy, powstała niewątpliwie wcześniej. Z zachowanych reliktów można sądzić, że było to założenie obronne na planie nieregularnego wieloboku, otoczone murem i fosą, z piętrowym budynkiem mieszkalnym przy zachodnim boku. Mógł to być obiekt typu wieży mieszkalnej, najpewniej częściowo drewniany. W 1. poł. XVI wieku, na miejscu zamku, wykorzystując część jego murów, Hans von Unruh, wzniósł dwór obronny, zachowany do dziś w przebudowanym kształcie. W XIX wieku przedłużone zostało skrzydło południowe, którego zewnętrznej stronie nadano walor fasady.
Kościół w Miodnicy wzniesiony ok. 1300, został przebudowany w XV w. (sklepienie prezbiterium), powiększony o wieżę w XVI w., odbudowany po pożarze w 1668 z przekształceniem okien, remontowany wielokrotnie, m.in. w 70 latach XX w. Gotycka budowla jest orientowana, murowana z kamienia, jednonawowa z prosto zakończonym prezbiterium, zakrystią i kaplicą od północy, wieżą od zachodu. Wieża nakryta dachem czterospadowym, pozostałe człony dwuspadowymi.
Dwór w Starym Żaganiu w stylu klasycystycznym został wzniesiony w 4. ćw. XIX wieku. To budynek murowany z cegły pełnej, tynkowany, z pokryciem dachowym z dachówki ceramicznej karpiówki. Rozplanowany na rzucie prostokąta z elewacją frontową zwróconą w kierunku południowym. Dwukondygnacyjna, podpiwniczona bryła nakryta jest wysokim dachem czterospadowym z lukarnami i wydatną wystawką – w osi fasady zwieńczoną trójkątnym szczytem – przekrytą dachem naczółkowym. Siedmioosiowa elewacja frontowa zakomponowana jest niesymetrycznie.
Niszczejąca drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej, wzniesiona w drugiej połowie XVIII wieku, szalowana deskami. Założona na rzucie kwadratu, o ścianach zwężających się ku górze.
W murze przykościelnym tkwią cztery krzyże wykonane ze zlepieńca. Mają one kształt łaciński. Ich wymiary (od lewej) to 80×53, 75×52, 70×57 i 56×58 cm. Nie jest znana data ani powód powstania tych krzyży. Możliwe, że pochodzą one z późnego średniowiecza.
Pierwszym dokumentem potwierdzającym istnienie kościoła jest poświadczenie wydane w 1326 r. przez Henryka żagańskiego o sprzedaży dzietrzychowskich dóbr razem z uposażeniem miejscowej świątyni rodzinie von Kelbichen. W piśmie z 1376 r. wzmiankowano tutejszego plebana.
Dwór w Dybowie wzniesiony z cegły, tynkowany, rozplanowany na rzucie prostokąta, zwrócony jest fasadą w kierunku południowym do wewnętrznego reprezentacyjnego dziedzińca, elewacją północną otwarty do ogrodu
Kościół w Starym Żaganiu został wzniesiony w XII w. i otrzymał wezwanie św. Wincentego. Najstarsza wzmianka potwierdzająca istnienie świątyni dotyczy przekazania w 1284 r. wsi Stary Żagań razem z patronatem nad kościołem klasztorowi augustianów. Do żagańskiego opactwa należał do czasu sekularyzacji klasztoru w 1810 r. W l. 1596-1663 był nieużytkowany.
Barokowy kościół Matki Boskiej Bolesnej wzniesiony w latach 1691 – 1698 na miejscu starszego. Jednonawowa budowla jest murowana z cegły i otynkowana z przylegającą od zachodu do prezbiterium zakrystią i od wschodu z kruchtą. Sklepienia kolebkowe z lunetami i faliste szczyty korpusu. Od zachodu kościół wieńczy wieżyczka z barokowym hełmem i latarnią.
Dwór w Kamionce, który uważa się za najstarszą część zespołu, zbudowaną w drugiej połowie lub pod koniec XVII wieku prawdopodobnie przez Hansa Christopha von Berge z Niwisk. Został wzniesiony na miejscu starszej, być może średniowiecznej siedziby szlacheckiej, której relikty widnieją jeszcze w części podziemnej. Gruntownej przebudowy obiektu dokonano około połowy XIX wieku. Późnoklasycystyczny dwór, który zachował się do dziś zbudowano z kamienia i cegły na planie prostokąta i nakryto niskim, czterospadowym dachem.
Kościół w Borowinie – jednonawowa budowla z kamienia polnego i cegły została wzniesiona u schyłku XIII w. w stylu wczesnogotyckim. Otacza go mur z tej samej epoki, w którym znajduje się barokowa brama z XVI w. Po raz pierwszy został przebudowany w końcu XIV wieku. Kościół przez jakiś czas należał do gminy ewangelickiej, ale w 1654 roku został przejęty ponownie przez katolików. Po pożarze z XIX wieku pozostawał jako ruina, w latach 1975-1978 odbudowany staraniem parafii.
Pierwsza wzmianka dotycząca dóbr rycerskich w Henrykowie wiąże się z rodziną von Nostitz i pochodzi z połowy XVI wieku. W XVII wieku osiedlili się tu von Schobergowie, a w 1701 roku właścicielem został Johann von Knobelsdorff. Murowany i tynkowany pałac w Henrykowie zbudowany został na planie prostokąta, jako obiekt dwukondygnacyjny z częściowo użytkowym poddaszem, osadzony na wysokich piwnicach, zamknięty mansardowym dachem z naczółkami, krytym dachówką karpiówką.
Kościół w Dzikowicach w stylu wczesnogotyckim, zbudowany w XIII wieku z kamienia polnego i rudy darniowej, jednonawowy. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1273 r. Obecny kształt budowli pochodzi z ok. 1406 r. W XV w. dobudowano ceglaną wieżę.
Po 1945 r. założenie zostało przejęte przez Skarb Państwa. W tym okresie pałac w Mycielinie uległ największej dewastacji i bezpowrotnie popadł w ruinę. Ostatecznie został wyburzony na początku lat 60. XX w. Obecnie park i pozostałe budynki gospodarcze są własnością prywatną.
Dwór w Szybie wzniosła w 1797 roku ówczesna właścicielka – Maria Sophia von Braun z domu von Lehwaldt. W 1813 roku majątek kupuje major von Steinnmann, zaś po jego śmierci dobra przejmuje zięć o nazwisku Hampel. Majątek był wówczas zadłużony a sytuację jego pogorszył pożar, który objął w 1834 roku zabudowania gospodarcze. W rezultacie, wystawione na licytację dobra nabył w 1841 roku Adolph Neumann. Odbudował on obiekty gospodarcze oraz założył ogród.
Pałac w Długich, we wschodniej części wsi, barokowy. Wzniesiony w 1740 roku. Jest to piętrowy, kryty dachem mansardowym budynek. Wejście zdobi portal z filarami podtrzymującymi balkon. Po bokach znajdują się oficyny z XIX wieku. Wokół pałacu umiejscowiono park o powierzchni 13,2 ha.
Kościół w Gościeszowicach, pw. św. Katarzyny, murowany z kamienia polnego, cegły i rudy darniowej, zbudowany został w II połowie XIII wieku. W następnych wiekach był wielokrotnie remontowany i przekształcany. We wnętrzu gościszowskiego kościoła znajduje się gotycki ołtarz w formie pentaptyku, z 1505 roku, zbudowany w warsztacie Mistrza z Gościeszowic.
Założenie podworskie usytuowane jest na północno-wschodnim obrzeżu miasta, po zachodniej stronie ul. Garbarskiej, pod nr 39. Dawniej teren ten znajdował się poza obrębem administracyjnym Kożuchowa i należał do wsi Podbrzezie Dolne. Dwór ustawiony jest szczytem do wspomnianej wyżej ulicy. Budynek oddzielony jest od drogi ogrodzeniem z murowaną bramą wjazdową i furtką. Od południa i zachodu do dworu przylega częściowo zabudowane podwórze gospodarcze, a od północy ogród. Obecnie budynek jest nieużytkowany i należy do osoby prywatnej.
Kościół w Długiem zbudowany został w końcu XIX w., gdy spłonęła poprzednia świątynia pw. św. Jakuba. Budowla na planie prostokąta w stylu neogotyckim, jednonawowa, murowana z kamienia i cegły, przykryta dachem dwuspadowym. Od północy dobudowana wieża z zegarami, zwieńczona dachem wieżowym[2]. Kościół nie jest orientowany.
Nazwa Heidenschuh odnosi się od XVIII wieku do umocnień na północno-wschodnich zboczach Treutelkopfes koło Klingenmünster.
Obecnie nie ma jasnych wskazań odnośnie nazwy, pełnionej funkcji, jak i czasu powstania fortyfikacji. Zakłada się jedynie ogólnie, że obszar mógł być związany z klasztorem w Klingenmünster. Z uwagi na brak materiałów archeologicznych mogących pomóc w datowaniu (brama i mur są zbudowane z częściowo przetworzonych w późniejszych latach kamieni), wiek powstania datuje się z grubsza na IX / X wiek. Nie można jednak wykluczyć, że założenie jest starsze.
