Pałac w Przytoku wzniesiony z inicjatywy majora Emila Krackera von Schwarzenfelda, ukształtowany został w duchu modnego wówczas stylu neorenesansu. Architektura stuczterdziestoletniego dziś pałacu nie uległa zmianom od czasu jego budowy. Niewielkich przekształceń dokonano wewnątrz rezydencji po 1945 roku, wprowadzając wtórny podział pomieszczeń.
Renesansowy pałac w Witanowicach powstał w XVIII wieku dla Baltazara von Borowitza. Przebudowany w latach 20. XX wieku stracił swój pierwotny wygląd.
Nieistniejący już zamek Rechenburk, założony w drugiej połowie XIII wieku przez panów ze Švábenic jako ich twierdza w ramach działalności kolonizacyjnej. Wraz z odejściem tego rodu z regionu Trutnov na przełomie XIII i XIV wieku stopniowo zanikał.
Poprzednikiem zamku Břecštejn był starszy zamek zwany Stein, który miał być domem Ottona von Stein. Otto w 1336 roku podarował trzy łany w Oblanovie (obecnie dzielnica Trutnova) dla klasztoru na Zderazu (obecnie część Pragi). Sam Břecštejn powstał w pierwszej połowie XV wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z 1455 roku i znajduje się na tabliczkach trutnowskich lennych systemów mańskich, według których na zamku mieszkał Mikuláš (Nykl) Zilvár.
Zamek Chojnik został wzniesiony w latach 50. XIV wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o zamku pochodzi z 1364 r. 9 września 1399 roku starosta księstwa świdnicko-jaworskiego Benesz z Choustnik za zgodą króla Czech Wacława IV zastawił zamek Gotsche II Schofowi zastrzegając prawo wykupu zastawu. 16 maja 1400 Gotsche II zapłacił sumę zastawną. Prawo do czerpania dochodów z zamku miał także starosta królewski. 8 października 1418 król czeski nadał synom Gotsche II dobra ojcowskie. Dokument potwierdził starosta Heinze von Laasan 5 maja 1419 roku. Od tego momentu zamek był własnością rodziny Schaffgotschów.
Zamek Frýdlant – gotycki, przebudowany w okresie renesansu zamek położony w północnej części Czech, tuż przy granicy z Polską.
Zamek Gryf wybudował w XIII wieku książę głogowski Konrad na miejscu dawnego grodu Bobrzan. Do końca XIV wieku znajdował się w rękach książąt świdnickich, później króla czeskiego Wacława IV. W 1419 roku stał się własnością rodu Schaffgotschów i pozostał w ich rękach do 1798 roku.
Zamek Cisy zbudował przypuszczalnie Bolko I Surowy, a rozbudował jego wnuk Bolko II świdnicki. Otoczony fosą zamek nad urwistym zboczem (350 m) doliny Czyżynki stanowił dobry punkt obronny. Stał również na straży szlaku handlowego i w XIII wieku chronił wschodnią granicę księstwa jaworskiego Bolka I Surowego, będąc przeciwwagą dla oddalonego o 3 km zamku Stary Książ leżącego w księstwie wrocławskim.
Krzyż kamienny w Szprotawie w dzielnicy Puszczyków (dawniej Mała Kopernia), na skrzyżowaniu ulicy Kraszewskiego z ulicą Kościelną, Krzyż z konglomeratu, o wymiarach 84 x 68 x 31 cm, z wyrytym mieczem.
Kościół w Niwiskach, pierwotnie posiadający wezwanie św. Katarzyny, zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku. Od drugiej połowy XVI wieku do połowy XVII stulecia użytkowany był przez protestantów.
Dwór w Gorzupi Dolnej (niem. Nieder Gorpe) zbudowany został prawdopodobnie w latach 1530-1540 na podwalinach wcześniejszego założenia obronnego. W dokumentach z 1540 roku jako jego właściciela wymieniono Melchiora (lub Siegmunda) von Berge.
Udokumentowana źródłowo w 1467 roku siedziba rycerska w Miodnicy, powstała niewątpliwie wcześniej. Z zachowanych reliktów można sądzić, że było to założenie obronne na planie nieregularnego wieloboku, otoczone murem i fosą, z piętrowym budynkiem mieszkalnym przy zachodnim boku. Mógł to być obiekt typu wieży mieszkalnej, najpewniej częściowo drewniany. W 1. poł. XVI wieku, na miejscu zamku, wykorzystując część jego murów, Hans von Unruh, wzniósł dwór obronny, zachowany do dziś w przebudowanym kształcie. W XIX wieku przedłużone zostało skrzydło południowe, którego zewnętrznej stronie nadano walor fasady.
Kościół w Borowinie – jednonawowa budowla z kamienia polnego i cegły została wzniesiona u schyłku XIII w. w stylu wczesnogotyckim. Otacza go mur z tej samej epoki, w którym znajduje się barokowa brama z XVI w. Po raz pierwszy został przebudowany w końcu XIV wieku. Kościół przez jakiś czas należał do gminy ewangelickiej, ale w 1654 roku został przejęty ponownie przez katolików. Po pożarze z XIX wieku pozostawał jako ruina, w latach 1975-1978 odbudowany staraniem parafii.
Po 1945 r. założenie zostało przejęte przez Skarb Państwa. W tym okresie pałac w Mycielinie uległ największej dewastacji i bezpowrotnie popadł w ruinę. Ostatecznie został wyburzony na początku lat 60. XX w. Obecnie park i pozostałe budynki gospodarcze są własnością prywatną.
Założenie podworskie usytuowane jest na północno-wschodnim obrzeżu miasta, po zachodniej stronie ul. Garbarskiej, pod nr 39. Dawniej teren ten znajdował się poza obrębem administracyjnym Kożuchowa i należał do wsi Podbrzezie Dolne. Dwór ustawiony jest szczytem do wspomnianej wyżej ulicy. Budynek oddzielony jest od drogi ogrodzeniem z murowaną bramą wjazdową i furtką. Od południa i zachodu do dworu przylega częściowo zabudowane podwórze gospodarcze, a od północy ogród. Obecnie budynek jest nieużytkowany i należy do osoby prywatnej.
Nazwa Heidenschuh odnosi się od XVIII wieku do umocnień na północno-wschodnich zboczach Treutelkopfes koło Klingenmünster.
Obecnie nie ma jasnych wskazań odnośnie nazwy, pełnionej funkcji, jak i czasu powstania fortyfikacji. Zakłada się jedynie ogólnie, że obszar mógł być związany z klasztorem w Klingenmünster. Z uwagi na brak materiałów archeologicznych mogących pomóc w datowaniu (brama i mur są zbudowane z częściowo przetworzonych w późniejszych latach kamieni), wiek powstania datuje się z grubsza na IX / X wiek. Nie można jednak wykluczyć, że założenie jest starsze.
Pałac zbudowany w 1884 r. przez berlińskiego architekta Otto Marcha dla Aleksandra Ceasara. Zaprojektowany wg wzorów angielskich (styl Queen Anne Revival, neorenesansowy z elementami gotyku) składa się z kilku brył z ryzalitami. Częściowo dwupiętrowy, częściowo parterowy z mieszkalnym poddaszem. Główny korpus pokryty dachem czterospadowym z licznymi kominami. Ściany pałacu ozdobione cegłami klinkierowymi i medalionami ze scenami alegorycznymi oraz liczne ozdobne elementy kute z żelaza. Przy wejściu głównym rzeźby dwóch psów, nad drzwiami balkon i dekoracja ceramiczna z datą 1887 i monogramami A.C. i M.H..
Prawdopodobnie na wysepce połączonej mostem zwodzonym ze stałym gruntem stała wieża mieszkalna z zabudowaniami. Całość założenia już po przebudowie widoczna na rysunku F.B.Wernera z XVIII wieku. Prawdopodobnie została wybudowana przez rodzinę von Promnitz w XIV wieku. Obecnie bez śladu po założeniu.
Dwór obronny z XVI w. zbudowany przez rodzinę von Braun. Przebudowany w końcu XVIII w. Otrzymał wówczas skromne klasycystyczne dekoracje elewacji. Na początku XIX wieku przeszedł w posiadanie rodu von Dobschütz poprzez małżeństwo Henrietty von Braun z generałem kawalerii Wilhelmem von Dobschütz. Pozostał w ich posiadaniu do 1836 r. kiedy to po śmierci generała został sprzedany doktorowi Gleim. Owdowiała Henrietta zmarła dopiero w 1854 r. Ich tablice nagrobne zachowały się w Solnikach. Rodzina Gleim posiadała dwór do końca II wojny światowej.
Krzyż kamienny znajduje się przy furcie kościelnej między plebanią a kościołem. Ma wymiary 73 x 48 x 21 cm. Wykonany jest z wapienia.
Pierwotnie krzyż umieszczony był naprzeciw dawnej kuźni pod szopą. Na krzyżu wyryto dwie głębokie pionowe linie.
Nie jest znana data ani powód powstania tego krzyża. Możliwe, że pochodzi on z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami.
Z ufundowanych około 1670 roku przez Georga Abrahama von Dyherrn dwunastu kapliczek, do dnia dzisiejszego zachowało się jedynie osiem. Nie jest dokładnie stwierdzone z jakiego powodu Dyherrn kazał wybudować kapliczki. Podniesiony do godności barona w 1655 roku, od 1660 roku był też właścicielem Brzegu, pełnił urząd radcy cesarskiego i był dworzaninem cesarza Leopolda. Znany był również z wielu fundacji sakralnych. Nie wiadomo czy w ten sposób chciał zaznaczyć swoje wyznanie katolickie, działo się to niedługo po wojnie trzydziestoletniej.
Krzyż pokutny znajduje się w centrum wsi przy wieży transformatorowej. Jego wymiary to: 133 x 93 x 23 cm. Wykonany jest ze zlepieńca. Nie jest znana data ani powód powstania tego krzyża. Możliwe, że pochodzi on z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami. Datowanie utrudnia również bardzo prosta forma krzyża, nieposiadającego cech stylowych, pozwalających na przybliżone datowanie metodą analizy porównawczej.
Kamienny krzyż, stojący po prawej stronie wejścia na teren kościoła pw. św. Jana Chrzciciela. Jego wymiary to 105 x 60 x 20 cm. Wykonany ze zlepieńca. Jeszcze w 1937 roku wśród miejscowej ludności krążyła legenda o sołtysie Wittigu, który był bardzo grubiański i rządził twardą ręką. Dlatego po jego śmierci wieśniacy nie postawili mu pomnika na cmentarzu tylko przed wejściem na cmentarz. Przypuszczenie, że jest to tzw. krzyż pokutny również nie opiera się na żadnych dowodach lecz jest wynikiem nieuprawnionego założenia, że wszystkie kamienne monolitowe krzyże, nieznanego wieku i pochodzenia, są krzyżami pokutnymi.
Krzyże pokutne w Bytomiu Odrzańskim, wmurowanych w naroża wieży. Cztery z nich mają ryty narzędzi zbrodni: włócznia, dwa kordy (krótkie miecze) i łopata.
Krzyż kamienny typu łacińskiego, o wymiarach 75x44x23 cm. Wykonany jest ze zlepieńca. Nie jest znana data ani powód powstania tego krzyża. Możliwe, że pochodzi on z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami. Datowanie utrudnia również bardzo prosta forma krzyża, nieposiadającego cech stylowych, pozwalających na przybliżone datowanie metodą analizy porównawczej.
Krzyż wykonany ze zlepieńca w formie krzyża św. Antoniego o wymiarach 69x50x21 cm. Krzyże takie stawiano najczęściej w miejscu zabójstwa. Zwane są też krzyżem pojednania, jako że była to ostatnia część pokuty za morderstwo i przy krzyżu następowało pojednanie mordercy z rodziną ofiary.
Pierwsze umocnienia stanęły tu za panowania Bolesława Krzywoustego i przetrwały do 1241 roku, kiedy to najazd tatarski zrównał je z ziemią. Na ich miejscu w połowie XIV wieku zbudowano zamek gotycki – siedzibę rodu rycerskiego Włodków Sulimczyków. Warownia była doskonale wkomponowana w teren: z trzech stron osłaniały ją wysokie skały, a obwód zamykał kamienny mur, wjazd prowadził wąską szczeliną między skałami.
Pierwsza wzmianka o zamku olsztyńskim (wtedy identyfikowanym jako zamek w Przemiłowicach) pochodzi z roku 1306 a zawarta została w aktach drugiego procesu biskupa krakowskiego Jana Muskaty, wytoczonego mu w roku 1306 przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, Jakuba Świnkę. Z tego też powodu w 2006 roku obchodzono Jubileusz 700 lecia Zamku Olsztyńskiego.
W XIV wieku na wapiennej skale, w miejscu wcześniejszego, drewniano-ziemnego grodu zbudowana została murowana, gotycka strażnica. Należała ona wówczas do rycerzy Koziegłów herbu Lis.
Strażnicę bardzo szybko rozbudowano do zamku. Warownia została nadana jako lenno Władysławowi Opolczykowi przez Ludwika Węgierskiego, jednak za prowadzenie wrogiej Polsce polityki Władysław Jagiełło odebrał ją. W 1442 roku dobra mirowskie nabył Piotr z Bnina i zapoczątkował rozbudowę zamku. Kontynuowali ją następni właściciele Myszkowscy herbu Jastrzębiec, którzy przenieśli tu swoją siedzibę rodową i zaczęli używać nazwy „z Mirowa”.
Zamek Bobolice został zbudowany przez Kazimierza Wielkiego w połowie XIV w., prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej drewnianej budowli. Należał do systemu obronnego warowni królewskich zabezpieczających zachodnią granicę państwa od strony Śląska. W 1370 r. Ludwik Węgierski zaraz po swej koronacji przekazał zamek księciu opolskiemu, Władysławowi Opolczykowi jako nagrodę za popieranie królewskich planów dynastycznych.
Zamek żupny w Polsce, w miejscowości Wieliczka, (niem. Groß Salze), w województwie małopolskim.
Początkowo w miejscu tym istniał drewniany gródek (według niektórych źródeł zameczek), wzniesiony przypuszczalnie w drugiej połowie XIII wieku (według niektórych źródeł około 1245 roku). Niektóre źródła podają w oparciu o dane archeologiczne, że gródek w Szaflarach istniał już w XI wieku. Wzniesiony został albo przez cystersów, albo przez potomków wojewody krakowskiego Teodora Gryfity.
Zamek został zbudowany w XIV wieku prawdopodobnie przez Henryka Czirna, właściciela Płoniny i Sokolca. W kolejny wiekach zamek był kilkakrotnie przebudowywany, a jego obecny wygląd pochodzi z 1846 roku i jest zasługą architekta niemieckiego Friedricha Augusta Stülera z wykorzystaniem projektów jego nauczyciela, Karla Friedricha Schinkla z czasów jego pobytu w Karpnikach w 1832 r.. W 1978 zamek przystosowano do użycia jako ośrodek wypoczynkowy, a później sanatorium dla dzieci. Obecnie budowla jest nieużytkowana i ponownie jest własnością prywatną.
Od 1709 roku stary folwark położony w rejonie przedmieścia głogowskiego przeszedł w posiadanie rodziny von Kalckreut. Z ich inicjatywy w pierwszej połowie XVIII w. powstała rezydencja szlachecka w otoczeniu parku. Kalckreutowie byli jego właścicielami do końca II wojny światowej. Pałac spalony został w 1945 roku, a jego resztki rozebrano w 1963 r.
Zbudowany na wzniesieniu w zachodniej części wsi kościół gotycki powstał w końcu XIII w. nosząc wówczas wezwanie św. Andrzeja. W roku 1271 wieś jaki i zapewne kościół przekazany został przez księcia głogowskiego Konrada pod patronat zakonowi żeńskiemu z Nowogrodu Bobrzańskiego. Do połowy XV w. kościół należał do parafii w Mirocinie Górnym. Samodzielna parafia utworzona została po 1522 r. W końcu XIX w. świątynia popadła w ruinę z powodu opuszczenia. Do dziś kościół przetrwał w stanie praktycznie niezmienionym, remont generalny przeszedł w roku 1946). W 1948 świątynie poświęcono i ponownie włączono do parafii w Mirocinie Górnym. Ponownego remontu dokonano w końcu XX w.
Krzyż pokutny wmurowany w mur okalający kościół i pałac. Wymiary części widocznej to: 52 x 77 x 14 cm. Wykonany jest ze zlepieńca.
Pierwsza wzmianka o miejscowości Bycz pochodzi z 1360 r. W 1383 roku należała do królewskiej części księstwa głogowskiego (czeskiej). Budowę murowanej siedziby w postaci wieży rycerskiej przypisuje się rodzinie von Kupperwolff, do której miejscowość należała w II połowie XV w. W XVII w. posiadłość przeszła w ręce rodu von Glauitz. W II połowie XVII w. miejscowość przeszła w posiadanie rodu von Schönaich i przyłączono ją do majoratu Siedlisko – Bytom (Carolath – Beuthen).
Dwór w Borowie Wielkim powstał w końcu XV w. z kamienia polnego na planie prostokąta o szerokości około 10 m. Najstarsze mury przetrwały w piwnicach. W drugiej połowie XVII w. (być może po pożarze) wzniesiono nowy dwór o rozmiarach 17×30 m. z kamienia polnego i cegły.
Kościół założony jest na rzucie prostokąta z nawą tej samej szerokości co prezbiterium od wschodniej strony, które zamknięte jest trójkątnie. Prezbiterium jest najstarszą częścią kościoła. Od strony zachodniej stoi wolno stojąca drewniana dzwonnica. Od strony wschodniej na zewnątrz wmurowano epitafia. Dach kościoła pokrywa gont drewniany. Całość otacza mur kamienny. Mimo że kościół był wielokrotnie przebudowywany, zachował wczesnogotycki styl.
Krzyż kamienny, wzniesiony około XIV wieku, znajdujący się w lesie między Mirocinem Dolnym, a Kożuchowem, o wymiarach 138 x 68 x 22/34 cm. Wykonany ze zlepieńca. Nie jest znana data ani powód powstania tego krzyża. Możliwe, że pochodzi on z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami. Datowanie utrudnia również bardzo prosta forma krzyża, nieposiadającego cech stylowych, pozwalających na przybliżone datowanie metodą analizy porównawczej. Przypuszczenie, że jest to tzw. krzyż pokutny
Pałac w Chichach zbudowano w 1718 roku w bezpośrednim sąsiedztwie potoku Iławka, najprawdopodobniej w miejscu starszej rycerskiej siedziby mieszkalnej. Już w 1539 roku jest mowa o Franciszku von Nechern, do którego należała część tej miejscowości. Zarówno lokalizacja jak i obecnie fragmentaryczne otoczenie fosą przemawiają za niegdysiejszym warownym przeznaczeniem tego miejsca.
W latach 1709-1710 wzniesiono poza murami miasta kościół ewangelicki (jeden z sześciu Kościołów Łaski na terenie Dolnego Śląska), który jednak zgodnie z założeniami (jak wszystkie inne kościoły protestanckie) nie posiadał wieży. Wieżę (zachowana do dzisiaj) zbudowano dopiero w 1826 roku. Wysoki koszt prawa do postawienia kościoła (95 tys. guldenów) spowodował, że nie mogła powstać budowla murowana. Pierwotnie był więc to budynek typu szachulcowego na planie krzyża greckiego, który dopiero w latach 1831 i 1857-1859 przemurowano.
Pierwszą murowaną siedzibę wzniosła w Studzieńcu rodzina von Dyherrn około połowy XVI w. Był to dwór obronny otoczony fosą. Od 1691 roku majątek przeszedł w posiadanie rodu von Knobelsdorff. Carl Sigmund von Knobelsdorff dokonał przebudowy starej siedziby na bardziej reprezentatywną w latach 80 XVIII wieku. Założono też park a fosę poszerzono zakładając niewielki staw. W 1812 r. majątek kupił J. Jeuthe, od 1845 r. należał do Wilhelma Köpstei. W 1855 przeszedł w posiadanie Friedricha von Heuser. Dokonał on kolejnej przebudowy, poszerzył też park i rozbudował folwark.
Pierwszy zamek w Świdwinie powstał z fundacji margrabiów brandenburskich z dynastii askańskiej pod koniec XIII wieku. Zbudowane na ich zlecenie założenie obronne składało się z obwodu warownego w formie nieregularnego trapezu oraz długiego domu mieszkalnego stojącego przy kurtynie północnej. Właściwe castrum zaczęli wznosić dopiero kolejni właściciele miasta Wedlowie na początku XIV wieku. Sprzedali oni w 1384 roku zamek zakonowi krzyżackiemu na siedzibę wójtostwa.
Wieża Rycerska w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku to faktycznie mieszkalna wieża książęca, która dopiero w późniejszym okresie stała się siedzibą rycerską. Budowę gotyckiej wieży rozpoczęto najprawdopodobniej około 1313 r. na zlecenie księcia jaworskiego Henryka I. Pierwotnie wieża miała cztery kondygnacje, z czego dwie dolne przeznaczone były na pomieszczenia gospodarcze, natomiast trzecią i czwartą zajmowali właściciele.
Obecny wygląd katedry pochodzi z okresu odbudowy z lat 1948-1956 prowadzonej pod kierownictwem Franciszka Morawskiego. Przywrócono w niej, na podstawie odkrytych przez pożar w 1945 pozostałości, gotycki wygląd korpusu z przełomu XIV i XV wieku. Jest to trójnawowa bazylika ma planie krzyża otoczona wieńcem dwunastu kaplic (z czego dwie stanowią ramiona transeptu), dwóch zakrystii i kruchty południowej. W zewnętrznej bryle świątyni nietypowym w polskiej architekturze elementem są łuki przyporowe rozpięte pomiędzy ścianami nawy głównej a wieżami.
Po 1716 r. następowały częste zmiany właścicieli wsi – rodziny von Globen z Lasocina, von Tschammer i von Arnold. Rodzinie Arnoldów przypisuje się budowę w pobliżu kościoła klasycystycznego pałacu i założenie niewielkiego parku (ok. 1800 r.)
Wczesnogotycki kościół wybudowano na niewielkim wzniesieniu w środkowej części wsi. Powstała wtedy jednonawowa, murowana z kamienia i cegły świątynia z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium. W XV w. kościół przekształcono, dobudowując od północy do prezbiterium zakrystię i do nawy od zachodu wysoką, wzmocnioną masywnymi skarpami wieżę.
Wczesny wiek XIV – założono zamek Uprode przez władców von Sparneck do ochrony swojego terytorium.
1373 – pierwsza wzmianka w dokumentach, przy zakupie zamku przez burgrabie Friedricha V z Norymbergii.
Ten wspaniały zespół architektoniczny, w którego skład wchodzi katedra, zamek biskupi, spichlerz zbożowy i zamek warowny, był pierwszą niemiecką budowlą zamkową i jednocześnie arcydziełem architektury. Budowę zamku Albrechtsburg rozpoczęto w 1471 r. i jest on znakomitym przykładem przekształcenia późno-średniowiecznego grodu w tak imponujący dziś kompleks zamkowy. Bo nawet i w czasach obecnych zwiedzający jest zachwycony śmiałymi rozwiązaniami architektonicznymi i rewolucyjnymi wręcz pomysłami jego ukształtowania.
