Dwór w Jabłonowie – (niem. Schönbrunn), we wschodniej części miejscowości, przy ul. Dębowej, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
nr rej.: 1285 z 28.09.1964
Dwór w Jabłonowie – (niem. Schönbrunn), we wschodniej części miejscowości, przy ul. Dębowej, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Pierwsza wzmianka na temat wsi pochodzi z połowy XIII wieku. Stała się wówczas donacją dla zakonu augustianów uczynioną przez książąt żagańskich i pozostawała w ich rękach do czasu sekularyzacji. Pod koniec XVII wieku zbudowano barokową rezydencję dla opata żagańskiego. Tuż obok postawiono obszerny budynek pełniący rolę kuchni. W 1752 roku dwór poddano remontowi. Zapewne w 2. poł. XVIII wieku założono park krajobrazowy. W 1810 roku nastąpiła kasata zakonu augustianów, a pozostające w ich rękach majątki przeszły pod zarząd domen królewskich. Majątek w Jabłonowie do 1945 roku był własnością państwa pruskiego, wydzierżawianą poszczególnym urzędnikom królewskim. W 2. poł. XIX wieku, kiedy zarządzał nim von Sametzki, nastąpiła dobudowa skrzydła zachodniego. Po nim, do roku 1945, rezydował w Jabłonowie Maxymilian Kinitz.
Dwór zbudowany został na planie prostokąta z aneksem od zachodu. Jest to budowla murowana, tynkowana, częściowo podpiwniczona, zamknięta dachem mansardowym, krytym dachówką ceramiczną karpiówką. Elewacja frontowa, południowa jest ośmioosiowa, z czego trzy osie zachodnie przypadają na część rozbudowaną w 2. poł. XVIII wieku. Z pozostałych pięciu osi trzy środkowe są lekko zryzalitowane i podkreślone w partii dachu trójkątnym naczółkiem. Naroża całej fasady oraz pozornego ryzalitu urozmaicają wyrabiane w tynku pasy boniowań. Trzecią oś od strony zachodniej zajmuje w przyziemiu wejście do wnętrza poprzedzone wyżej balkonem. Pierwotne, główne wejście mieściło się w osi środkowej partii zwieńczonej tympanonem. Obecnie także jest ono czytelne, choć nie pełni swojej dawnej funkcji. Jest to otwór zamknięty półkoliście, obwiedziony gładką opaską. Nad wejściem widoczny jest kartusz z herbem opackim i datą „1752”. Z zachowanej fragmentarycznie stolarki drzwiowej można przypuszczać, że była dwuskrzydłowa, ramowo-płycinowa z półkolistym nadświetlem podzielonym wachlarzowo ułożonymi szprosami. Podziały horyzontalne dworu wyznaczają cokół, gzyms międzykondygnacyjny oraz szeroki pas gzymsu wieńczącego. Obecnie wejście do dworu znajduje się od strony podwórza, w trzeciej osi zachodniej przyziemia.
Elewacja północna jest siedmioosiowa, niesymetryczna, mieszcząca wejścia w osi trzeciej i siódmej. Dodatkowo oś trzecia od zachodu podkreślona została w partii dachu małą wystawką zamkniętą trójkątnym daszkiem. Oprócz okien podziały pionowe wyznaczają także boniowane pasy narożne oraz międzyokienne. Gzyms międzykondygnacyjny w partii dobudowanego skrzydła założony został nieco wyżej niż w pozostałej części tej elewacji. Otwory okienne są – tak jak i w fasadzie – prostokątne, otoczone gładkimi opaskami. Elewacja wschodnia jest czteroosiowa. Dwie osie środkowe w formie pseudoryzalitu zamyka w partii dachu trójkątny naczółek przepruty owalnym otworem doświetlającym i wentylującym poddasze. Naroża elewacji oraz psedoryzalitu otrzymały pasowe boniowania. Otwory okienne są prostokątne, opracowane analogicznie jak w fasadzie. Elewacja wschodnia jest dwuosiowa, utrzymana w charakterze całego obiektu. Starsza część dworu opata jest dwutraktowa, posadowiona nieco niżej niż część dobudowana w połowie XVIII wieku. Parter oprócz korytarza, składał się pierwotnie z siedmiu sal, podzielonych współcześnie na mniejsze lokalności. Klatka schodowa mieści się w korytarzu biegnącym w części dobudowanej. Na piętro prowadzą drewniane schody z podestem i tralkową balustradą. Część dobudowana jest trójtraktowa i składa się generalnie z trzech dużych sal. W obiekcie nie zachował się pierwotny wystrój ani wyposażenie wnętrz.
Po II wojnie światowej dobra zostały przejęte przez Skarb Państwa w zarządzie PGR. Od początku lat 90. XX wieku administratorem została Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, a obecnie stanowi własność prywatną.
