Dwór w Szybie

Schloss Scheibau

Zwiedzone: 8 kwietnia 2018

Położenie:

Dwór w Szybie – (niem. Scheibau), w środkowej części wsi, w powiecie nowosolskim, w województwie lubuskim, w Polsce.

Opis:

Dwór w Szybie wzniosła w 1797 roku ówczesna właścicielka – Maria Sophia von Braun z domu von Lehwaldt. W 1813 roku majątek kupuje major von Steinnmann, zaś po jego śmierci dobra przejmuje zięć o nazwisku Hampel. Majątek był wówczas zadłużony a sytuację jego pogorszył pożar, który objął w 1834 roku zabudowania gospodarcze. W rezultacie, wystawione na licytację dobra nabył w 1841 roku Adolph Neumann. Odbudował on obiekty gospodarcze oraz założył ogród. Zachowała się rycina ukazująca wygląd dworu w Szybie z ok. 1860 roku. Widoczny jest na niej bogaty, barokowy detal architektoniczny. W narożach elewacji i w przestrzeniach międzyokiennych występowały pilastry. Opaski okienne dekorowane były kluczem, nad każdym oknem parteru umieszczony był feston. Trzy okienne wystawki dachowe posiadały bogaty, barokowy szczyt. Po roku 1860 dokonano przebudowy wnętrza obiektu i znaczących zmian w wystroju elewacji. W latach 1893-1910 roku właścicielem był radca królewski Otto Sperber, a po nim Paul Siecierski i wdowa po nim.

Dwór jest jednokondygnacyjny, posadowiony na wysokich piwnicach, kryty dachem mansardowym, z użytkowym poddaszem. We frontowej połaci dachu znajduje się trzyosiowa wystawka okienna, kryta dwuspadowym dachem o kalenicy prostopadłej do dachu głównego. Jest ona rozczłonkowana czterema lizenami, pomiędzy którymi umieszczono trzy prostokątne otwory okienne. W partii szczytowej wystawki znajduje się małe okienko zamknięte łukiem odcinkowym. Wystawka flankowana jest dwiema mniejszymi, jednookiennymi wystawkami krytymi daszkami pulpitowymi. Dziewięcioosiowa fasada rozczłonkowana jest prostokątnymi otworami okiennymi, ujętymi w profilowane opaski, spoczywające na parapetach. Drewniana stolarka okienna, posiadająca podziały krzyżowe, została odtworzona na wzór dawnych, szczątkowo zachowanych okien. Pośrodku fasady znajduje się wejście główne do obiektu. Jest ono poprzedzone wachlarzowymi schodami z kutą balustradą. Pod schodami znajduje się jedno z zejść do piwnicy. Otwór głównych drzwi zamknięty jest łukiem odcinkowym i ujęty profilowaną opaską. Flankują go dwa pilastry o kompozytowych kapitelach. Nad archiwoltą otworu wejściowego, w prostokątnej niszy, widnieje rok budowy dworu – MDCCXCVII. Drewniane drzwi główne są dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe z odcinkowo zamkniętym nadświetlem, zdobionym szprosami i centralnie umieszczoną latarnią. Dekorację drzwi stanowi bogato profilowane ślemię z klińcem pośrodku.

Elewacja południowa jest czteroosiowa w partii przyziemia i trzyosiowa w partii poddasza, elewacja północna jest trzyosiowa. Po wojnie środkowe okno w partii przyziemia przerobiono na otwór wejściowy, do którego prowadzą betonowe schody. W pomieszczeniu, do którego prowadzą, znajdowała się zlewnia mleka. Tylna elewacja została opracowana analogicznie do fasady. Część otworów okiennych została zamurowana, co spowodowało niesymetryczne rozłożenie osi. W partii cokołowej znajduje się tylne wejście do piwnicy. Podziały horyzontalne elewacji tworzą gzyms cokołowy, koronujący, który przechodząc na boczne elewacje, stanowi gzyms międzykondygnacyjny oraz gzyms biegnący pod okapem dachu naczółkowego i oddzielający szczyt wystawki. Podczas przebudowy dworu, wykonanej po 1860 roku, zlikwidowano barokowy detal architektoniczny elewacji nadając obiektowi klasycystyczny wygląd.

Wnętrze obiektu było wielokrotnie przebudowane, nie zachowało się nic z dawnego wystroju. Układ wnętrza jest trzytraktowy z umieszczoną centralnie sienią biegnącą na przestrzał. W środkowej części sieni znajduje się murowana klatka schodowa. Drewniane zabiegowe schody na piętrze ograniczone są balustradą o płaskich tralkach.

Obiekt jest w całości podpiwniczony. Pomieszczenia piwniczne częściowo przesklepione są kolebkowo, częściowo przekryte płaskim stropem, a jedno z nich posiada sklepienie krzyżowe. W południowo-zachodniej części piwnic mieściły się kuchnie. W późniejszym czasie wybudowano tam windę służącą do transportowania potraw na kondygnację mieszkalną.

Po II wojnie światowej dwór przeszedł na własność państwa polskiego. Mieścił się w nim Urząd Gromadzkiej Rady Narodowej, później były mieszkania, a gdy zaczęły walić się stropy, w 1967 roku został opuszczony. Pod koniec lat 80. XX wieku dwór był mocno zdewastowany. Całkowicie rozebrane było sklepienie nad głównym pomieszczeniem piwnicznym, zawalone były stropy na parterze, naruszone stropy na poddaszu, brak stolarki okiennej i drzwiowej, brak podłóg, pieców, znaczne ubytki tynków, zniszczone schody prowadzące do obiektu. Zachowały się jedynie zabiegowe, dębowe schody prowadzące na poddasze, podłoga w jednym pomieszczeniu parteru i portal wejściowy z uszkodzonymi drzwiami. W roku 1987 dwór przeszedł w ręce prywatne. Obecny właściciel wykonał gruntowny remont dworu. W tylnej ścianie budynku odkryto podczas remontu wykonywanego w latach 90. XX wieku, XVIII-wieczną toaletę. Na elewacji zachodniej, w poziomie parteru, pomiędzy trzecim i czwartym oknem od strony północnej, zamurowany jest otwór o łukowym nadprożu. Prawdopodobnie jest to pozostałość po drugiej toalecie. W 1997 roku Wojciech Jachimowicz utworzył w jednej z sal dworu Muzeum Instrumentów Muzycznych.