Pałac w Henrykowie – (niem. Sprottischdorf), w zachodniej części wsi, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
nr rej.: 105 z 31.03.1961
Pałac w Henrykowie – (niem. Sprottischdorf), w zachodniej części wsi, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Założenie pałacowo-parkowo-folwarczne położone jest w zachodniej części wsi, po północnej stronie lokalnej drogi ze Szprotawy do Niegosławic. Pałac otaczają od południa i wschodu zabudowania gospodarcze, a od północnego zachodu park. Pierwsza wzmianka dotycząca dóbr rycerskich w Henrykowie wiąże się z rodziną von Nostitz i pochodzi z połowy XVI wieku. W XVII wieku osiedlili się tu von Schobergowie, a w 1701 roku właścicielem został Johann von Knobelsdorff. Późnobarokowy pałac zbudowany został w roku 1782 przez Kaspara Adolfa von Knobelsdorffa. Od roku 1821 majątek pozostawał w rękach rodziny Neumann, która rezydowała tam do roku 1945. Na początku XIX wieku nastąpiła przebudowa wnętrz pałacowych. Z dużego hallu wydzielono wówczas mniejsze pomieszczenia i utworzono wąski korytarz prowadzący do sali położonej od strony podwórza, a następnie do dwóch klatek schodowych, wiodących na piętro i do piwnicy, rozmieszczonych symetrycznie wokół tegoż korytarzyka.
Murowany i tynkowany pałac zbudowany został na planie prostokąta, jako obiekt dwukondygnacyjny z częściowo użytkowym poddaszem, osadzony na wysokich piwnicach, zamknięty mansardowym dachem z naczółkami, krytym dachówką karpiówką. Elewacja frontowa, południowa jest dziewięcioosiowa. Pięć osi środkowych zaakcentowanych zostało trójkątnym naczółkiem przeprutym trzema małymi, prostokątnymi okienkami. Osie otworów przeplatają się naprzemiennie z biegnącymi przez całą wysokość pilastrami, zdwojonymi na narożach i na zakończeniu pięciu osi środkowych. Wejście główne do pałacu, poprzedzają wysokie schody z tralkową balustradą udekorowaną wazami. Drzwi osadzone w otworze zamkniętym łukowo wyodrębnia portal złożony z pilastrów podwyższonych o wolutowe, wystające głowice, na których rozciąga się profilowany, wygięty łukowo gzyms. Nad drzwiami umieszczono medalion otoczony rocaillem. Podziały horyzontalne wyznacza boniowany cokół oraz krótkie gzymsiki podokienne i delikatnie profilowany gzyms wieńczący. Elewacja północna jest podobna do fasady. Różni się jedynie formą schodów poprzedzających wejście oraz rozwiązaniem partii dachu w miejscu naczółka. Zamiast niego widoczne jest okno powiekowe.
Krótsze elewacje boczne są czteroosiowe, za to trzykondygnacyjne, gdyż ostatnia kondygnacja wchodzi w partię użytkowego poddasza, doświetlonego prostokątnymi, pełnowymiarowymi oknami. Część otworów pozostawiona została obecnie w formie blend. Wnętrze jest dwutraktowe z westybulem w przyziemiu po stronie południowej i rozlokowanymi przy jego ścianach klatkami schodowymi. Wokół korytarza i hallu rozciągają się poszczególne pomieszczenia pałacu. Westybul jest sklepiony krzyżowo. W salach piętra zachował się częściowo wystrój sztukatorski sufitów.
Po II wojnie światowej, jak wszystkie inne majątki, i ten przeszedł na rzecz Skarbu Państwa w zarządzie PGR, a od początku lat 90. XX wieku zarządzała nim Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie pałac jest w rękach prywatnych, przeprowadzono w nim prace remontowe. Mieści się w nim hotel i restauracja.
