Kościół w Bytomiu Odrzańskim – (niem. Beuthen an der Oder), na południe od rynku, w powiecie nowosolskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
nr rej.: 363 z 2.04.1963
Kościół w Bytomiu Odrzańskim – (niem. Beuthen an der Oder), na południe od rynku, w powiecie nowosolskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stefana pojawia sie po raz pierwszy w dokumentach z 1175 roku. Istniała tu wówczas osada targowa ulokowana w pewnym oddaleniu od grodu. Osad targowa dała początek miastu Bytom Odrzański. Pierwotna romańska budowla została przebudowana w końcu XIV w. kiedy to postawiono świątynie w stylu gotyckim. W XV w. od zachodu dobudowano wysoką wieżę. W II połowie XV w. patronat nad świątynią został przekazany kanonikom regularnym z Żagania przez księcia Jana II żagańskiego. Zmiana patrona na św. Hieronima nastąpiła w 1503 r. W 1522 r. w czasie pożaru który strawił miasto spłonął także dach świątyni. W latach 1584-1586 kościół był kilkakrotnie przebudowywany. W latach 1609-1611 podwyższono wieżę kościoła. W latach 1540-1654 przejęty został przez protestantów. Kolejny pożar trawił miasto w 1694 r. Wówczas to patronat nad świątynią objęła rodzina Schönaich z Siedliska. To właśnie oni ufundowali podwójny barkowy hełm, zakrystię i barokowe wyposażenie wnętrz. Trzy dzwony zawieszono w czasie remontu wieży w 1822r. Pod koniec XIX w. podwójny barokowy hełm zamieniono na dach namiotowy. Ostatni remont przeprowadzono pod koniec XX w.
Pierwotna skromna romańska budowla przetrwała do końca XIV w. Na jej miejscu powstał ceglano-kamienny kościół w stylu gotyckim mający tylko nawę i prezbiterium. W następnym etapie rozbudowy dostawiono murowana czworokątną wieżę od zachodu. W narożniki wieży wmurowano pięć kamiennych krzyży pokutnych w kształcie krzyża św. Antoniego, przykład średniowiecznej jurysdykcji. W czasach gdy świątynię przejęła gmina luterańska poszerzone zostało prezbiterium, zbudowano zakrystię i dostawiono dwie kaplice szlacheckich rodów von Braun i Schönaich. Barokowy hełm z latarnią widoczny na wedutach Wernera zamieniono na dach namiotowy pod koniec XIX w. Pomieszczenia przekryte sklepieniami kolebkowymi i kolebkowo-krzyżowymi. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z okresu baroku. Z okresu renesansu pochodzą kamienne płyty nagrobne, m.in. Jerzego Schönaicha z Siedliska.
