Ruiny kościoła w Trzęsaczu

pw. św. Mikołaja

Zwiedzone: 11 sierpnia 2004

Obiekt zabytkowy

nr rej.: 1103 z 26.06.1989

Ruiny kościoła w Trzęsaczu
sierpień 2008

Położenie:

Ruiny kościoła w Trzęsaczu – (niem. Hoff), nad brzegiem morza, w powiecie gryfickim, w województwie zachodniopomorskim, w Polsce.

Opis:

Ruiny kościoła w Trzęsaczu to pozostałość po wybudowanym na przełomie XIV i XV wieku gotyckim kościele pw. św. Mikołaja. Świątynia pierwotnie wzniesiona w odległości ok. 1,8–2 km od brzegu morza, pośrodku wsi, uległa zniszczeniu w wyniku procesów abrazyjnych. Do dzisiaj zachowała się jedynie południowa ściana kościoła znajdująca się u szczytu klifu.

Wymiary świątyni oraz detale architektoniczne czyniły z niej jedną z najokazalszych budowli wśród wiejskich kościołów Pomorza Zachodniego. Należący początkowo do katolików kościół po reformacji stał się świątynią ewangelicką. W ciągu kolejnych wieków kościół był remontowany i przebudowywany. W 1658 r. świątynię odremontowano oraz wyposażono w renesansowe i barokowe ławy, stalle, ambonę, chrzcielnicę i ołtarz. Wnętrze kościoła zostało rozgrabione przez Rosjan w czasie wojny siedmioletniej. Postawiona w 1650 r. drewniana wieża w latach 1760 oraz 1818 była niszczona przez uderzające w nią pioruny i ostatecznie rozebrana. W jej miejsce postawiono dzwonnicę z dwoma dzwonami. Na terenie przykościelnym znajdował się cmentarz, który morze zaczęło odsłaniać w II połowie XVIII wieku. Zamknięto go w 1809 r.

Po raz pierwszy próbowano zatrzymać zjawisko abrazji w 1750 r., kiedy odległość do klifu wynosiła 58 m. Użyto w tym celu mat z faszyny i pali ochronnych, co niestety nie powstrzymało zjawisk erozyjnych. Mimo że w 1868 r. odległość do klifu wynosiła 1 m, w kościele nadal odbywały się nabożeństwa – ostatnie miało miejsce 2 marca 1874 r. Ze względów bezpieczeństwa świątynię zamknięto 2 sierpnia 1874 r. Wyposażenie przewieziono do katedry w Kamieniu Pomorskim (część zabytkowego tryptyku trafiła do kościoła w Rewalu, pozostałe obiekty – do muzeum w Szczecinie i Berlinie).

W 1891 r. w wyniku podmywania klifu ukazały się pierwsze kamienie fundamentowe, natomiast w 1900 r. morze zabrało pierwszy fragment przypory. W nocy z 8 na 9 marca 1901 r. runęła ściana północna. Przez kolejne dziesięciolecia morze zabierało kolejne fragmenty kościoła; zniszczeniu uległy kolejno:

  • 1901 – pozostała część cmentarza, ściana północna i północno-wschodnia, część prezbiterium;
  • 1903 – północno-zachodni narożnik kościoła;
  • 1909 – fragment muru zamykającego prezbiterium;
  • 1913 – północna partia fasady;
  • 1917 – wschodnie wejście;
  • 1922 – południowa część fasady;
  • 1930 – kolejny fragment prezbiterium;
  • 1956 – południowo-zachodni narożnik wraz z przyporą;
  • 1973 – fragment prezbiterium;
  • 1975 – niewielki kawałek zachodniej części południowej ściany
  • 1 lutego 1994 – połowa ściany południowej.

Odległości kościoła od brzegu morza na przestrzeni lat:

  • XV wiek – 1,8–2 km
  • 1750 – 58 m
  • 1806 – 14,5 m
  • 1820 – 13 m
  • 1835 – 12 m
  • 1855 – ok. 5 m
  • 1868 – 1 m

Wygląd i wyposażenie kościoła

Kościół w Trzęsaczu został wzniesiony z ręcznie formowanej cegły, ułożonej w wątku polskim na fundamencie z kamieni polnych na miejscu poprzedniego drewnianego kościoła z 1124 r. Była to budowla salowa rozplanowana na rzucie prostokąta (wym.: 23 x 9 m), pierwotnie bezwieżowa (wieża kościelna istniała w latach 1650-1818), z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium.

 

W kościele znajdowały się:

  • gotycki tryptyk – zdjęty w 1758 obecnie jego część znajduje się w kościele parafialnym w Rewalu
  • barokowy ołtarz z 1673 – obecnie znajduje się w południowej nawie Kościół Najświętszej Marii Panny w Kamieniu Pomorskim
  • renesansowe stalle z 1583 r. – również znajdujące się w kamieńskiej katedrze;
  • kazalnica z 1646
  • dzwon z 1679 o wadze 419 kg z napisem: ”Spiesz wszystko do Świętego Domu Bożego, jak tylko usłyszycie mnie z wieży” – przeniesiony do nowego kościoła w Trzęsaczu, w 1902 r. przetopiony i odlany ponownie, ostatecznie przetopiony na armaty w 1917
  • dzwon z 1707 – zaginiony po II wojnie światowej

Kościół obecnie

Dzisiaj w miejscu, w którym stał kościół zachowała się jedynie część południowej ściany o długości 12 m i wysokości 6 m.

Ochrona przed zniszczeniem

Pierwsza, bezskuteczna próba ochrony kościoła przez zjawiskiem abrazji miała miejsce pod koniec XVIII wieku. Dwa i pół wieku później problem zabezpieczenia obiektu nadal nie był rozwiązany. Dopiero w 2001 r. ułożono u podstawy klifu opaskę, która miała przeciwdziałać niszczeniu klifu. Rok później wykonano nowy fundament pod ruiny kościoła, natomiast podstawę klifu i zbocze zabezpieczono 80-metrową opaską brzegową w postaci koszy siatkowych wypełnionych materiałem kamiennym (technika gabionowa), na których znalazły się materace z siatki wypełnione materiałem umożliwiającym zazielenienie tego obszaru (technika Green Terramesh).

Ruiny kościoła w Trzęsaczu to jedyna tego typu atrakcja w Europie.

Legendy związane z kościołem:

Jest kilka legend związanych z zabieraniem przez morze kolejnych części kościoła:

Jedna z nich mówi o Zielenicy – bogini morza – złowionej przypadkiem przez rybaków i więzionej przez miejscowego proboszcza. Zielenica zmarła wkrótce z tęsknoty i pochowana została na przykościelnym cmentarzu. Od tej pory jej ojciec (Bałtyk) słał falę za falą by odebrać ciało córki i przenieść je na właściwe miejsce – dno morza.

Druga to historia pary rozdzielonych kochanków, z których po śmierci jedno przybywa w postaci fal morskich by połączyć się z drugim pochowanym na cmentarzu przy kościele.

Kolejna odwołuje się do boga burzy i piorunów – Thora, który upomina się o swoją ziemię, na której zapanowało chrześcijaństwo.

na podstawie

Wikipedii

Opis powstał na podstawie:

Ruiny kościoła w Trzęsaczu
Zobacz

Galeria:

Inne zabytki w województwie zachodniopomorskim:

Komentarze:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

ZACZEKAJ !

Jest jeszcze tyle do zobaczenia:

Ostatnio dodane:

Losowe wpisy: