Ruina kościoła w Żeliszowie

Zwiedzone: 15 stycznia 2012

Obiekt zabytkowy

nr rej.: 669/A/05 z 12 grudnia 2005

Ruina kościoła w Żeliszowie
październik 2012

Położenie:

Ruina kościoła w Żeliszowie – (niem. Giersdorf), w południowej części wsi, w powiecie bolesławieckim, w województwie dolnośląskim, w Polsce.

Opis:

Kościół został wzniesiony według projektu przypisywanego architektowi Carlowi Gotthardowi Langhansowi, twórcy m.in. Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Niektórzy historycy sztuki przypisują go jednak budowniczemu Grundmannowi.

Kościół powstał w latach 1796 do 1797 na planie elipsy o rozmiarach około 20 x 30 m. W 1872 do kościoła dobudowano od strony południowo–wschodniej dzwonnicę z bolesławieckiego piaskowca według projektu miejscowego architekta Petera Gansela.

Elewacje kościoła wyróżniają się brakiem wystroju architektonicznego. Dach kryty dachówką jest dostosowany do eliptycznego kształtu budowli. Za to bogato zdobione jednoprzestrzenne wnętrze otoczone jest drewnianymi emporami, posadzce na planie elipsy odpowiada pozbawiona ozdób kopuła wsparta na konstrukcji empor w postaci okrągłych kolumn. Dwie kondygnacje galerii dostępne przez jednobiegowe schody wyposażone są w pełne drewniane balustrady.

Kościół był użytkowany przez miejscową gminę ewangelicką do 1945. Gmina katolicka korzystała z pobliskiego kościoła pod wezwaniem św. Jana Nepomucena. Po wyjeździe niemieckich mieszkańców kościół pozostał w dobrym stanie, lecz nie był użytkowany zgodnie z przeznaczeniem. Początkowo urządzono w nim owczarnię, potem niszczał przemieniając się w ruinę. Utracił ołtarz, organy, ławki, żyrandole, okoliczni mieszkańcy traktowali kościół jako źródło materiałów budowlanych. Gdy dach namiotowy wieży przechylił się, został zwalony. Część więźby dachowej zawaliła się i kościół był pozbawiony ochrony przed deszczem i śniegiem. Kościół został wpisany na listę zabytków województwa dolnośląskiego dopiero 12 grudnia 2005 pod numerem 669/A/05.

Pierwszym zabezpieczeniem zrujnowanego kościoła stało się zamurowanie otworów po wyrwanych ramach okiennych.

Obok kościoła znajduje się opuszczony cmentarz ewangelicki, na którym pozostało niewiele nagrobków.

 

17 lipca 2013 warszawska fundacja „Twoje Dziedzictwo“ przejęła od gminy kościół wraz z cmentarzem i rozpoczęła starania o zdobycie środków finansowych na odbudowę niszczejącego zabytku. 31 stycznia 2014 uzyskała pomoc Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 200 000 złotych, co umożliwiło rozpoczęcie w dniu 24 czerwca 2014 prac przy odbudowie. Od sierpnia 2014 trwają prace przy odbudowie zawalonej więźby dachowej i pokryciu dachu czerwoną karpiówką.

Do roku 2018 wykonano roboty zabezpieczające budynek przed dalszym niszczeniem. Roboty postępują w miarę środków uzyskanych z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego oraz od darczyńców prywatnych.

Sklepienie o drewnianej konstrukcji zostało wyremontowane z wyjątkiem strefy dawnych organów, gdzie zniszczona konstrukcja wymaga odtworzenia od poziomu posadzki w górę. Do października 2018 planowane jest zakończenie remontu wewnętrznej konstrukcji nośnej budynku (kolumny, empory).

Do zakończenia odbudowy pozostaje wykonanie nowej stolarki drzwiowej i okiennej, uzupełnienie balustrad empor, remont stropów i biegów schodowych wieży i odtworzenie hełmu wieży.

na podstawie

Wikipedii

Opis powstał na podstawie:

Kościół ewangelicki w Żeliszowie
Zobacz

Galeria:

Panoramy sferyczne 3D: