Dwór w Starym Żaganiu – (niem. Altkirch), w centralnej części wsi, w pobliżu kościoła, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Dwór w Starym Żaganiu – (niem. Altkirch), w centralnej części wsi, w pobliżu kościoła, w powiecie żagańskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Historia Starego Żagania sięga XII wieku i wiąże się z istniejącą tu przedlokacyjną osadą typu targowego, funkcjonującą w pobliżu grodu kasztelańskiego strzegącego przeprawy przez Bóbr. Gród ten był wzmiankowany w 1202 roku. Przypuszczalnie niedogodne położenie stało się powodem (w 1. poł. XIII wieku, przeniesienia grodu w okolice obecnego śródmieścia Żagania. Po raz pierwszy Stary Żagań pojawia się w dokumencie z 1284 roku pod nazwą Antignum Saganum. Następnie wieś występowała jako Alt Sagan, a od 1404 roku do 1945 roku nosiła nazwę Altkitch.
Do połowy XVI wieku Stary Żagań, obok Chotkowa, Wrzesin i Pożarowa, wchodził w skład dóbr należących do rodu von Nostitz. W 1544 roku bracia Stenzel i Jan von Nostitz sprzedali Stary Żagań wraz z Pożarowem miastu Żagań. W XVIII wieku wieś znalazła się w posiadaniu śląskiego rodu szlacheckiego von Schweinichen. W następnym stuleciu właściciele dóbr zmieniali się dość często. Od 1817 roku Stary Żagań należał do rodziny Pritzmann, w roku 1847 wymieniany jest niejaki Eichler, w 1852 Neumann, w 1860 Weber, a w roku 1866 Beckman. Od 1919 roku majątek należał do Heimanna, właściciela Dziedrzychowic, który w 1933 roku sprzedał go Pani Skupin, dysponującej tymi ziemiami do roku 1940.
Dwór w stylu klasycystycznym został wzniesiony w 4. ćw. XIX wieku. To budynek murowany z cegły pełnej, tynkowany, z pokryciem dachowym z dachówki ceramicznej karpiówki. Rozplanowany na rzucie prostokąta z elewacją frontową zwróconą w kierunku południowym. Dwukondygnacyjna, podpiwniczona bryła nakryta jest wysokim dachem czterospadowym z lukarnami i wydatną wystawką – w osi fasady zwieńczoną trójkątnym szczytem – przekrytą dachem naczółkowym. Siedmioosiowa elewacja frontowa zakomponowana jest niesymetrycznie. W poziomie fasadę dzieli cokół, zaznaczony przez nieznaczne wysunięcie przed lico muru oraz gzymsy – profilowany międzykondygnacyjny i wydatny koronujący. Narożniki fasady oraz skrajne partie wystawki ujęte są boniowanymi lizenami. Otwory okienne, wsparte na wydatnych parapetach, ujęte są w profilowane obramienia. Wejście główne do dworu mieści się w drugiej osi od wschodu. Prostokątny otwór wejściowy poprzedzony jest jednobiegowymi schodami. Elewacje boczne i tylna zostały opracowane pod względem dekoracji architektonicznej analogicznie jak fasada. Do elewacji tylnej, północnej, o zróżnicowanej ilości osi na poszczególnych kondygnacjach, dostawiona jest niewielka parterowa dobudówka mieszcząca wejście do klatki schodowej.
Po II wojnie światowej folwark w Starym Żaganiu upaństwowiono. W związku z adaptacją dworu na mieszkania, we wnętrzu wprowadzono wtórne podziały. W obiekcie prowadzone są bieżące remonty. Budynek znajduje się w dobrym stanie zachowania.