Pomnik DJH w Kożuchowie stojący pierwotnie przed schroniskiem młodzieżowym, na terenie, na którym powstały później koszary wojskowe.
Z przodu napis DJH Freystadt 18.6.1927. DJH to skrót od Deutsches Jugendherbergswerk. Z tyłu „Seid jugendlich, habt die Heimat liebt, achtet die Mitmenschen” (Bądź młody, kochaj ojczyznę, szanuj innych)
Dwór w Gorzupi Dolnej (niem. Nieder Gorpe), w województwie lubuskim, w powiecie żagańskim, w gminie Żagań.
Najstarsza wzmianka o wsi Gorzupia pochodzi z 1246 r. Kolejna, z 1353 r. , związana jest z ówczesnym księdzem, którego określono jako „Nicolaus plebanus de Gorup”. Kościół wzniesiono wcześniej, w 2 poł. XIII w. Pierwotnie tworzył go jednonawowy korpus z przylegającym od wsch. prezbiterium. Prawdopodobnie w XVI w. po stronie zach. dostawiono wieżę, a przy pn. ścianie prezbiterium wzniesiono zakrystię. W tym samym czasie przekształcono część otworów okiennych, zmieniono kształt łuku tęczowego, nawę oraz prezbiterium przykryto sklepieniem krzyżowym. W latach 1539 – 1668 świątynia należała do protestantów. W XVIII w. do południowej ściany nawy dostawiono kruchtę, a obok kościoła, po południowo-wschodniej stronie, wybudowano kaplicę grobową z kryptą.
Udokumentowana źródłowo w 1467 roku siedziba rycerska w Miodnicy, powstała niewątpliwie wcześniej. Z zachowanych reliktów można sądzić, że było to założenie obronne na planie nieregularnego wieloboku, otoczone murem i fosą, z piętrowym budynkiem mieszkalnym przy zachodnim boku. Mógł to być obiekt typu wieży mieszkalnej, najpewniej częściowo drewniany. W 1. poł. XVI wieku, na miejscu zamku, wykorzystując część jego murów, Hans von Unruh, wzniósł dwór obronny, zachowany do dziś w przebudowanym kształcie. W XIX wieku przedłużone zostało skrzydło południowe, którego zewnętrznej stronie nadano walor fasady. Urządzone od tej strony wejście główne poprzedzone zostało gankiem, ozdobionym kartuszem z herbem książęcym Talleyrand-Perigord.
Niszczejąca drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej, wzniesiona w drugiej połowie XVIII wieku, szalowana deskami. Założona na rzucie kwadratu, o ścianach zwężających się ku górze.
W murze przykościelnym tkwią cztery krzyże wykonane ze zlepieńca. Mają one kształt łaciński. Ich wymiary (od lewej) to 80×53, 75×52, 70×57 i 56×58 cm. Nie jest znana data ani powód powstania tych krzyży. Możliwe, że pochodzą one z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami. Datowanie utrudnia również bardzo prosta forma krzyży, nieposiadających cech stylowych, pozwalających na przybliżone datowanie metodą analizy porównawczej. Przypuszczenie, że są to tzw. krzyże pokutne również nie opiera się na żadnych dowodach lecz jest wynikiem nieuprawnionego założenia, że wszystkie kamienne monolitowe krzyże, nieznanego wieku i pochodzenia, są krzyżami pokutnymi.
Pierwszym dokumentem potwierdzającym istnienie kościoła jest poświadczenie wydane w 1326 r. przez Henryka żagańskiego o sprzedaży dzietrzychowskich dóbr razem z uposażeniem miejscowej świątyni rodzinie von Kelbichen. W piśmie z 1376 r. wzmiankowano tutejszego plebana, a w kolejnych z 1399 i 1403 r. wymieniono proboszcza Bernhardta. Pomiędzy 1520 a 1668 r. kościół należał do protestantów. Później, do 1670 r. katolickie nabożeństwa odprawiali w nim jezuici, a po nich augustianie z Żagania. Po sekularyzacji zakonu w 1810 r. świątynia pozostała w rękach katolików.
Dwór w Dybowie wzniesiony z cegły, tynkowany, rozplanowany na rzucie prostokąta, zwrócony jest fasadą w kierunku południowym do wewnętrznego reprezentacyjnego dziedzińca, elewacją północną otwarty do ogrodu
Kościół w Starym Żaganiu został wzniesiony w XII w. i otrzymał wezwanie św. Wincentego. Najstarsza wzmianka potwierdzająca istnienie świątyni dotyczy przekazania w 1284 r. wsi Stary Żagań razem z patronatem nad kościołem klasztorowi augustianów. Do żagańskiego opactwa należał do czasu sekularyzacji klasztoru w 1810 r. W l. 1596-1663 był nieużytkowany, w międzyczasie, w 1626 r., został obrabowany. Odnowę świątyni przeprowadzono w 1670 r. dzięki staraniom opata żagańskiego konwentu augustianów Kaspara Fabritiusa. Podczas tego remontu przebudowano okna, wcześniej, w XV w. prezbiterium przekryto sklepieniem a przykościelny cmentarz otoczono kamiennym murem. W XVIII w. dobudowano zakrystię i kruchtę, oraz wzniesiono barokowe bramki w ogrodzeniu.
Barokowy kościół Matki Boskiej Bolesnej wzniesiony w latach 1691 – 1698 na miejscu starszego. Jednonawowa budowla jest murowana z cegły i otynkowana z przylegającą od zachodu do prezbiterium zakrystią i od wschodu z kruchtą. Sklepienia kolebkowe z lunetami i faliste szczyty korpusu. Od zachodu kościół wieńczy wieżyczka z barokowym hełmem i latarnią.
Dwór w Kamionce, który uważa się za najstarszą część zespołu, zbudowaną w drugiej połowie lub pod koniec XVII wieku prawdopodobnie przez Hansa Christopha von Berge z Niwisk. Został wzniesiony na miejscu starszej, być może średniowiecznej siedziby szlacheckiej, której relikty widnieją jeszcze w części podziemnej. Gruntownej przebudowy obiektu dokonano około połowy XIX wieku. Późnoklasycystyczny dwór, który zachował się do dziś zbudowano z kamienia i cegły na planie prostokąta i nakryto niskim, czterospadowym dachem.
Po 1945 r. założenie zostało przejęte przez Skarb Państwa. W tym okresie pałac w Mycielinie uległ największej dewastacji i bezpowrotnie popadł w ruinę. Ostatecznie został wyburzony na początku lat 60. XX w. Obecnie park i pozostałe budynki gospodarcze są własnością prywatną.
Pałac w Długich, we wschodniej części wsi, barokowy. Wzniesiony w 1740 roku. Jest to piętrowy, kryty dachem mansardowym budynek. Wejście zdobi portal z filarami podtrzymującymi balkon. Po bokach znajdują się oficyny z XIX wieku. Wokół pałacu umiejscowiono park o powierzchni 13,2 ha.
Kościół w Gościeszowicach, pw. św. Katarzyny, murowany z kamienia polnego, cegły i rudy darniowej, zbudowany został w II połowie XIII wieku. W następnych wiekach był wielokrotnie remontowany i przekształcany. Jest to świątynia halowa, jednonawowa. Zachowało się gotyckie wiązanie dachowe, zwane kołkowym. Wnętrze ma płaski strop polichromowany z XVII stulecia i szereg renesansowych płyt nagrobnych z wieku XVI i XVII.
We wnętrzu gościszowskiego kościoła znajduje się gotycki ołtarz w formie pentaptyku, z 1505 roku, zbudowany w warsztacie Mistrza z Gościeszowic, z rzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem.
Założenie podworskie usytuowane jest na północno-wschodnim obrzeżu miasta, po zachodniej stronie ul. Garbarskiej, pod nr 39. Dawniej teren ten znajdował się poza obrębem administracyjnym Kożuchowa i należał do wsi Podbrzezie Dolne. Dwór ustawiony jest szczytem do wspomnianej wyżej ulicy. Budynek oddzielony jest od drogi ogrodzeniem z murowaną bramą wjazdową i furtką. Od południa i zachodu do dworu przylega częściowo zabudowane podwórze gospodarcze, a od północy ogród. Obecnie budynek jest nieużytkowany i należy do osoby prywatnej.
Według różnych źródeł, neoklasycystyczny pałac w Międzylesiu został wybudowany w latach 30. XIX wieku lub około 1870 roku, a rozbudowany pod koniec XIX wieku. Jednocześnie z modernizacją pałacu przekształcono dotychczasowy niewielki park w założenie parkowe o charakterze krajobrazowym. Budynki folwarku w większości pochodzą z 1846 roku. Pierwotna rezydencja, założona na planie prostokąta, zaplanowana była symetrycznie, z wieżą umieszczoną w osi fasady. Tak ukształtowana bryła została następnie przedłużona od północy o dwuosiową część, utrzymaną również w stylu eklektycznym.
Według tradycyjnych przekazów po wylewie Bobru w 1332 roku, gdy na brzegu rzeki został znaleziony krzyż, księżna Matylda, małżonka Henryka IV zwanego Wiernym, na miejscu kaplicy ufundowała świątynię pod wezwaniem Krzyża Świętego.
Lapidarium w Kożuchowie (sepulkralne) należy do jednego z najlepiej zachowanych zespołów rzeźby nagrobnej w Polsce. Powstało w latach 70-tych na terenie byłego cmentarza protestanckiego, na założenie którego gmina ewangelicka dostała pozwolenie w 1634 roku. Cmentarz Św. Trójcy, zlokalizowany na Przedmieściu Żagańskim ( obecnie przy ul.1-go Maja ), użytkowany jeszcze sporadycznie po 1945 roku, był główną nekropolą miasta
W skład zespołu dworskiego wchodzą: dwór, budynek folwarczny i park krajobrazowy. Zachowane dwa budynki dworu usytuowane po stronie południowej i zachodniej podwórza, ustawione do siebie pod kątem prostym, prawdopodobnie pierwotnie połączone. W katalogu autorstwa S. Kowalskiego budynek I został uznany za dwór obronny powstały w XVI wieku, a drugi obiekt – za oficynę wybudowaną w XVIII wieku. Obie części dworu pełnią obecnie funkcję mieszkalną.
Ruina kościoła w Podgórzycach wzniesionego w XIII wieku z fundacji Henryka Brodatego i Jadwigi.
Od czasu spalenia w okresie wojny 30-letniej pozostaje w ruinie, oczyszczonej i uporządkowanej w XIXw. W tym czasie wzniesiona została tez w południowo-zachodnim narożniku wnętrza ceglana przybudówka z drewnianą dzwonnicą w wyższej kondygnacji. Kościół zbudowany z kamienia polnego, salowy, z trójbocznym zamknięciem od wschodu. Od południa widoczne resztki kruchty.
Ruina gotyckiego kościoła wzniesionego w XIV stuleciu, przebudowanego w 1519, 1561 i 1597 roku oraz powiększonego w XVIII-XIX wieku. Świątynia jednonawowa, murowana z kamienia polnego, z prostokątną wieżą, ze sklepieniem sieciowym w nawie i dwutraktowym krzyżowo-żebrowym ze wspornikami maszkaronowymi w prezbiterium. Zachowała się częściowo gotycka polichromia, drzwi z okuciami, dwa profilowane ostrołukowe portale ceramiczne. Kościół pozostaje w ruinie od 1945 roku.
Zbór ewangelicki, zbudowany w roku 1769. Remontowany w latach 1869, 1907 i 1927. Salowy, murowany z cegły, od wschodu zamknięty trójbocznie.
Strop w zborze zawalił się w kwietniu 2012 roku.
Ruina kościoła św. Jakuba w Długich z XIII w. Zbudowany z kamienia polnego. Na początku XVI wieku przeszedł w ręce ewangelików. Większość mieszkańców wsi stanowili protestanci. W 1654 roku kościół ponownie trafił pod opiekę katolików. Z powodu braku wiernych popadł w ruinę. Zniszczenia dopełnił pożar w 1856 r.
Krzyż odkryty przez Muzeum Ziemi Szprotawskiej w 2011 roku w zachodniej części muru otaczającego ruiny kościoła św. Jakuba. Krzyż typu maltańskiego. Rozpiętość ramion wynosi 50 cm.
Nie jest znana data ani powód powstania tego krzyża. Możliwe, że pochodzi on z późnego średniowiecza. Jest to jednak hipoteza nie poparta żadnymi dowodami. Datowanie utrudnia również bardzo prosta forma krzyża, nieposiadającego cech stylowych, pozwalających na przybliżone datowanie metodą analizy porównawczej.
Od XIII wieku jezioro Niesłysz, dzięki nadaniom Henryka Brodatego, było w posiadaniu klasztoru cysterskiego w Trzebnicy, wchodząc w skład tzw. klucza dóbr świebodzińskich. Tutejszy majątek przez wieki pozostawał w rękach różnych właścicieli. Ich listę otwiera junkier von Horne, następnie, w XVII wieku są to m.in. dowódca cesarskich wojsk Franz von Kniegge i baron Dankelman. W wieku XVIII włada tu ród von Kalckreuth, a następnie Erazm von Schenkendorff, zaś pod koniec wieku Fryderyk von Rabenau. XIX wiek ponownie przyniósł częste zmiany własnościowe, które były wynikiem wprowadzanych reform i zmian w niemieckim rolnictwie.
Pierwszy kościół drewniany, po raz pierwszy wzmiankowany został w 1404 roku. W 1524 roku kościół został przejęty przez ewangelików. Jednak w wyniku wojny 30-letniej protestanckie świątynie były zwracane katolikom. W Sławie urządzono wyścig konny, decydujący do kogo należeć ma kościół. Wygrali go katolicy, a dwie podkowy zdjęte z kopyt zwycięskiego konia przybito do okien na zewnątrz świątyni.
Krzyż pokutny wmurowany w północną ścianę prezbiterium kościoła pw. św. Wawrzyńca, między zakrystią a nawą główną. Odkryty podczas prac remontowych 17 marca 2009 r
Krzyż pokutny w Borowie Wielkim wmurowany w południową ścianę prezbiterium kościoła pw. św. Wawrzyńca. Odkryty podczas prac remontowych 17 marca 2009 r.
Powstanie wsi datowane jest na połowę XIII w. W 1261 r. właściciel Rudna otrzymał od księcia Konrada zezwolenie na translokację prawną wsi. Nie wiemy, czy w tym czasie znajdował się we wsi kościół, powstanie dzisiejszego datuje się na schyłek XIII w. Wczesnogotycka świątynia, wzniesiona z kamienia polnego i rudy darniowej, składała się z nawy i zamkniętego trójbocznie prezbiterium. Od północy do prezbiterium dobudowano zakrystię. Prawdopodobnie w XV w. nawę nakryto stropem, prezbiterium otrzymało pozorne sklepienie, a teren cmentarza przykościelnego otoczono kamiennym murem.
Jest to nowa cerkiew wybudowana w latach 1980–1982. W 1990 nad kruchtą dobudowano wieżę-dzwonnicę, którą zwieńczono kopułą. Wymieniono też wszystkie okna i drzwi oraz ułożono nową drewnianą podłogę. Części konstrukcyjne ikonostasu z XIX w. pochodzą z cerkwi garnizonowej w Żyrardowie.
W 1742 r. właściciele majątków ziemskich Lubięcina i Chełmka (rodziny von Kottwitz i Zedlitz) wydali akt fundacyjny budowy świątyń dla miejscowych protestantów. Budowę kościoła ukończono w 1747 r. Założony na planie wydłużonego ośmioboku z ryzalitami od północy, południa i zachodu otrzymał konstrukcję szachulcową Od wschodu do kościoła dostawiono zakrystię. Otoczone emporami wnętrze nakryto pozornym sklepieniem kolebkowym. Całość nakryto wielospadowym dachem siodłowym. Świątynia otrzymała barokowe wyposażenie. W 1812 r. gmina ewangelicka zakupiła dzwon, który pierwotnie zamontowano na drewnianej dzwonnicy przy kościele Na stulecie fundacji kościoła w 1842 r. wstawiono nowy ołtarz, ambonę i chrzcielnicę, cztery lata później zainstalowano organy, a w połaci dachu wzniesiono wieżyczkę z latarnią.
Według niepotwierdzonych źródeł kościół miał powstać przed 1201 r., natomiast pierwsze wzmianki pisane o parafii pochodzą z 1372 r. W średniowieczu parafia w Lubięcinie przynależała do biskupstwa poznańskiego, później wrocławskiego. Nieznana jest architektura pierwszego kościoła, pierwotnie mógł być drewniany. W XIV-XV w. zastąpiono go budowlą murowaną. W XVIII w. na miejscu średniowiecznej świątyni wzniesiono nową. Była to budowla jednonawowa z prezbiterium, do którego od północy przylegała zakrystia z lożą kolatorską na piętrze i kryptą, a od południa niewielka kruchta. W XIX w. kościół remontowano, dobudowując cylindryczną klatkę schodową przy zakrystii i sygnaturkę. Przy kościele wzniesiono drewnianą dzwonnicę. Prawdopodobnie w tym czasie funkcjonował jako kościół cmentarny (funkcję świątyni parafialnej pełnił kościół protestancki wzniesiony we wsi).
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w roku 1290. Właścicielem miejscowości był wtedy Jacobus de Wichow = Jakub von Promnitz. Jego przodek brał udział w bitwie pod Legnicą w 1241 roku po stronie Henryka II Pobożnego. Wichów był gniazdem rodowym młodszej linii rodu von Promnitz. Starsza linia pochodząca z Lasocina wymarła w 1612 roku. Posiadali wieś do XVI wieku.
W XIX wieku w miejscowościach, których mieszkańców, zarówno katolików i protestantów, nie stać było na budowę świątyń wznoszono dzwonnice. Najczęściej stawiano je na miejscowych cmentarzach lub w centrum wsi. Dzwony towarzyszyły mieszkańcom tych wsi przy różnych okazjach. Prócz funkcji sakralnych (z okazji świąt, wesel, pogrzebów), dzwoniły podczas uroczystości państwowych, służyły także straży pożarnej. W kilku miejscowościach dzwonnice powstawały ze wspólnej inicjatywy katolików i protestantów i zawieszano na nich dwa dzwony. Z kilku wzniesionych w tym czasie dzwonnic zachowały się budowle drewniane w Kiełczu i Stanach oraz murowane w Czasławiu i Bobrownikach (wzniesiona w 1876 r.).
Świątynię z kamienia i rudy darniowej wzniesiono zapewne w końcu XIII w. Składała się z nawy i prostokątnego prezbiterium, do którego od północy dobudowano zakrystię. Pierwsze wzmianki o miejscowym proboszczu pochodzą z 1376 r. Około 1411 r. świątynię przebudowano, jednak zakres tych prac jest nieznany. W czasach nowożytnych parafia została zlikwidowana i kościół był filią parafii w Otyniu. Ponowne erygowanie parafii nastąpiło w 1854 r. W XVI stuleciu kościół przejęli luteranie. Ponowne objęcie przez katolików nastąpiło po 1649 r., kiedy majątek otyński stał się własnością jezuitów.
Czas powstania pierwszej świątyni jest nieznany. Według niepotwierdzonych źródeł wzmiankowany był już w 1516 r. W 1844 r. miejscowy kościół katolicki był filią parafii w Otyniu. W 1911 r. wniesiono nowy kościół w stylu neogotyckim. Murowaną z cegły jednonawową świątynię założono na planie prostokąta, od południa dostawiając niewielką zakrystię, od północy natomiast – wieżę, na której zawieszono dzwon. W końcu ubiegłego stulecia kościółek remontowano. Obecnie świątynia jest filią parafii w Otyniu.
Pierwsze wzmianki o kościele parafialnym pochodzą z 1332 r. Czas powstania świątyni jest nieznany, przypuszczalnie wzniesiono ją po lokacji miasta, w końcu XIII lub na początku XIV w. Pierwotnie kościół był budowlą jednonawową z prostokątnym prezbiterium. Świątynię przebudowano prawdopodobnie na pocz. XVI w., jednak zakres prac jest nieznany, gdyż w 1554 r. strawił ją pożar. Kościół odbudowano z fundacji właścicieli Otynia – rodziny von Rechenberg w latach 1585 -1587.
W 1592 r. właścicielem Ciepielowa był Wolf von Braun. Prawdopodobnie rodzina Braunów wybudowała na terenie folwarku pierwszą siedzibę. Na przełomie XVI i XVII wieku na niewielkim wzniesieniu powstał, murowany z kamienia i cegły dwór, który w późniejszych czasach uległ znacznym przekształceniom. Na początku XIX wieku miała miejsce gruntowna przebudowa siedziby właściciela, w jej pobliżu założono ogród. Modernizacje te przeprowadziła rodzina baronów von Dyherrn-Czetrittz, która przez kilka dziesięcioleci zarządzała posiadłością. W 1863 r. dokonano kolejnej przebudowy siedziby właścicieli. Zmiana wystroju wnętrz, elewacji i postawienie wysokiego dwuspadowego dachu doprowadziły do zatarcia jego pierwotnej formy. W 1966 r. przeprowadzono kapitalny remont dworu. Ostatnia przebudowa zatarła ostatecznie elementy wcześniejszego założenia i tylko fragmenty piwnic wskazują na renesansową genezę budowli.
W 1863 r. z inicjatywy właściciela wsi Augusta von Tschammer und Quaritz miejscowi protestanci wznieśli na terenie cmentarza swoją świątynię pw. Zmartwychwstania. Świątynia stanęła na miejscu niewielkiej drewnianej kaplicy pogrzebowej, w której już od 1859 r. odbywały się nabożeństwa protestanckie. Murowany kościół wzniesiono w stylu neoromańskim, na planie prostokąta z niewielką absydą od wschodu. W 1872 r. od zachodu dostawiono wysoką trójkondygnacyjną wieżę zwieńczoną iglicami (główna i 4 narożne), na której zawieszono 2 dzwony. W 1917 r. dzwony zostały zdjęte na potrzeby wojenne, ale w 1927 r. właściciele wsi ufundowali nowy dzwon. Do 1945 r. parafia protestancka w Broniszowie obejmowała wsie Radwanów, Mirocin Dolny, Górny, Średni i Kamionkę.
Pierwsze wzmianki o kościele pojawiły się w 1379 r. Jego budowę przenieść można jednak na pocz. XIV w. Murowaną z kamienia i rudy darniowej świątynię wzniesiono w stylu gotyckim. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta kościół od wschodu zamyka pięcioboczne prezbiterium. Do elewacji kościoła przylega wiele wzniesionych w XVI – XVII w. przybudówek – od północy zakrystia, kruchta i składzik, od północnego-wschodu zakończona trójbocznie kaplica.
Prawdopodobnie na wysepce połączonej mostem zwodzonym ze stałym gruntem stała wieża mieszkalna z zabudowaniami. Całość założenia już po przebudowie widoczna na rysunku F.B.Wernera z XVIII wieku. Prawdopodobnie została wybudowana przez rodzinę von Promnitz w XIV wieku. Obecnie bez śladu po założeniu.
Po pożarze wieży kościoła parafialnego w 1918 r., kiedy stopiły się zabytkowe dzwony, wieś przez kilkanaście lat pozbawiona była dzwonów. Wprawdzie w 1930 r. odbudowano wieżę kościoła, jednak na zakup nowych dzwonów zabrakło środków, głównie ze względu na niewielką liczbę katolików. Z inicjatywą wzniesienia swojej dzwonnicy wystąpili natomiast ewangelicy. W 1933 r. przy drodze do Kożuchowa wzniesiono dzwonnicę. Trójkondygnacyjną wieżę o wysokości 22 m, zwieńczono dachem namiotowym i krzyżem wykonanym z pozłacanej miedzi. Na wieży zamontowano trzy dzwony ufundowane przez Ide Brunzel. W krótkim czasie połączono z wieżą sąsiedni budynek gospodarczy, który przystosowano do potrzeb kultu. Budowla jako świątynia służyła ewangelickim mieszkańcom wsi do 1945 r.
Kościół w Polsce, w miejscowości Radwanów, (niem. Seiffersdorf), w województwie lubuskim.
Założenie pałacowo – parkowo – folwarczne zajmuje wschodnią część wsi. W jego centrum znajduje się ruina, spalonego po 1945 roku, pałacu. Pałac z czterech stron otoczony był rozległym parkiem krajobrazowym. Przez środek założenia, z zachodu na wschód, wiodła droga prowadząca na folwark, która dzieliła park na dwie części. Zabudowania folwarczne, zlokalizowane po południowej i zachodniej stronie założenia, były oddzielone od pałacu rzędem drzew.
Kościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze (skądinąd babce fundatora), ukończony w 1294 przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem w mieście.
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Zielonej Górze został zbudowany w latach 1746-1748 na planie krzyża. Dawny zbór protestancki Ogród Chrystusowy. Wzniesiony w stylu szachulcowym. Przed każdą Mszą Świętą odsłaniany jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zupełnie jak w sanktuarium na Jasnej Górze. Jeden z najstarszych kościołów Zielonej Góry.
Wieża Łazienna to jeden z nielicznych zabytków pochodzący jeszcze ze średniowiecza, a właściwie ze schyłku średniowiecza. Stanowiła element trzeciej bramy miejskiej zbudowanej w 1487 r. Wieża ma 35m wysokości. Była wielokrotnie remontowana. W XVIII w. otrzymała barokowy hełm z latarnią. Swoją nazwę (Łazienna lub Łaziebna) zawdzięcza temu, że w pobliżu znajdowała się łaźnia miejska. Jednak przez mieszkańców Zielonej Góry jest uparcie i mylnie nazywana Głodową.
Most nad kanałem portowym w Nowej Soli usytuowany w ciągu Alei Wolności oraz koło Ulicy Portowej, jest unikatowym w skali Polski i Europy mostem ruchomym z podnoszonym przęsłem. Pierwsze informacje na temat mostu portowego w Nowej Soli pojawiły się krótko po lokacji miasta w 1743 roku. W miejscu obecnego mostu znajdował się drewniany most o długości około 90 metrów, prowadzący na dawną wyspę, tzw. Mały Lasek. Dzięki poszerzeniu kanału portowego oraz szybkiemu rozwojowi portu rzecznego most został przebudowany na początku XIX. Długi, wieloprzęsłowy drewniany obiekt miał konstrukcję łukową, a jego środkowa część która znajdowała się najwyżej lustra wody służyła jako trakt wody dla większych jednostek.
Wybudowaną na początku XIV w. świątynie wzmiankowano w dokumentach po raz pierwszy w 1376 roku. Wielokrotnie był przebudowywany. W XV w. dostawiono zakrystię, w XVI-XVII w. zbudowano kruchtę. Około 1850 roku dach nadbudowano drewnianą wieżą. Zawieszono w niej dwa dzwony, z których starszy pochodził z 1471 roku, co może świadczyć o istnieniu obok kościoła dzwonnicy, która uległa zniszczeniu w XIX wieku. Oba dzwony zostały zarekwirowane w 1917 roku na potrzeby wojenne.
Wyodrębnienie się Popęszyc Dolnych nastąpiło prawdopodobnie około połowy XV w. Wymienieni w 1534 roku bracia Lüttwitz mieli swą posiadłość w dolnej części wsi. W posiadaniu tej rodziny majątek znajdował się do początków XIX w. W XVIII w. wzmiankowana jest siedziba pańska w tej części wsi. W 1804 roku majątek przechodzi na własność Josepha Ottona von Stosch, a następnie majora von Reven. W 1843 r. kupił ją Eugeniusz Antast. Przebudowa pałacu nastąpiła w II połowie XIX w.
