Katedra w Spirze

Speyer Dom

Zwiedzone: 29 października 2000

katedra w Spirze

Położenie:

Katedra w Spirze – we wschodniej części miasta, w powiecie – miasto na prawach powiatu, w landzie Nadrenia–Palatynat, w Niemczech.

Opis:

Katedra w Spirze (niem. Kaiser- und Mariendom zu Speyer) – kościół katedralny z XI/XII wieku w Spirze w Nadrenii-Palatynacie w południowo-zachodniej części Niemiec. Największa zachowana do dnia dzisiejszego katedra romańska w Europie, jedna z trzech obok katedr w Moguncji i Wormacji katedr cesarskich typu nadreńskiego. Kościół grzebalny cesarzy z dynastii salickiej, staufickiej i habsburskiej. Spalona w 1689. Odbudowana i częściowo zrekonstruowana w XVIII–XIX wieku.

W 1981 katedra w Spirze została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Budowa

Budowę katedry rozpoczął w 1030 cesarz Konrad II z dynastii salickiej, a ukończył w 1061 jego wnuk Henryk IV.

Katedra Konrada była trójnawową bazyliką z dwoma rzędami 12 kolumn wiodących ku transeptowi. Wysoko położony transept i chór były zbudowane z myślą o krypcie. Część wschodnia miała już wtedy kopułę nad skrzyżowaniem nawy środkowej z transeptem oraz dwie wieże. Forma architektoniczna części zachodniej nie jest znana. Wiadomo, że nawy boczne posiadały sklepienia a nawa środkowa płaski drewniany dach.

Budowniczowie katedry nie są znani. Przyjmuje się, że przy planach budowli pracowali Gumbert, opat benedyktynów, budowniczy kościoła klasztornego w Limburgu nad Haardtem (1035) oraz biskup Reginbald II.

Katedra została wkrótce przebudowana: podniesiono sufity o 5 m, dodano wieże i zewnętrzne kolumnady, biegnące tuż pod linią dachu. Płaskie drewniane dachy zastąpiono sklepieniami w duchu romańskim. Wschodnia część budowli została zburzona, by wzmocnić jej fundamenty. Imponująca trójnawowa bazylika zwieńczyła dzieło. Ukończona ostatecznie w 1106 świątynia była największym ówcześnie kościołem Zachodu (długość 444 stopy rzymskie = 134 metry, wysokość 111 stóp rzymskich = 33 metry). Na szczególną uwagę zasługuje wybudowana w 1041 krypta, jedna z największych romańskich sal kolumnowych w Europie.

Wybór relatywnie małej miejscowości jak Spira (500 mieszkańców) na siedzibę tak monumentalnej budowli, podyktowany był chęcią zademonstrowania potęgi cesarzy niemieckich, którzy oprócz sprawowania władzy świeckiej, rościli sobie prawo do władzy kościelnej. Owe roszczenia doprowadziły do konfliktu z papiestwem, który przybrał na sile wraz ze sporem o inwestyturę pomiędzy Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII.

XVII-XIX wiek

W 1689 wojska francuskie Ludwika XIV splądrowały katedrę. Zniszczoną połowę nawy głównej odbudowano dopiero w drugiej połowie XVIII wieku w dekoracyjnym późnoromańskim stylu Wormacji, nie troszcząc się zbytnio o zgodność stylów. W czasie rewolucji francuskiej katedra została ponownie złupiona i zdemolowana. W 1806 planowano nawet ją zburzyć a odzyskany w ten sposób budulec zużyć przy nowych projektach. Zapobiegł temu biskup Moguncji Joseph Ludwig Colmar.

Po kongresie wiedeńskim i umowie monachijskiej pomiędzy Bawarią a Austrią Palatynat został przyłączony do Bawarii. W 1818 król Bawarii Maksymilian I przywrócił kościołowi w Spirze funkcje siedziby biskupiej. W latach 1846–1853 król Bawarii Ludwik I zlecił wykonanie fresków w stylu nazareńczyków Johannowi von Schraudolph oraz Josephowi Schwarzmann. Kolejnym etapem odbudowy świątyni była rekonstrukcja neoromańskiego westwerku. Ten etap odbudowy zrealizowano w latach (1854–1859). Pracami kierował architekt Heinrich Hübsch z Karlsruhe, twórca tzw. rundbogenstilu.

XX wiek

W połowie XX w. w katedrze przeprowadzono re-romanizację. Budowla uznawana jest za jeden z najlepszych przykładów restauracji mającej na celu przywrócenie oryginalnego wyglądu architektonicznego.

Renowacja w latach 60. skupiła się m.in. na ochronie malowideł ściennych. Dobrze zachowane freski przeniesiono wraz z tynkiem na specjalnie przygotowane płótna. Pozostawiono jedynie 19 m2 dużego fresku z cyklu maryjnego przy rzędzie okien. Również wtedy wzmocniono zastrzykami z cementu podniszczone filary z piaskowca.

W 1981 katedra w Spirze została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Od 1996 trwa gruntowna renowacja katedry, która potrwa najprawdopodobniej do 2015.

Krypta

Krypta, najstarsza część katedry, została ukończona w 1039 a poświęcona w 1041. Nie jest to klasyczna krypta, lecz podziemny kościół z siedmioma ołtarzami umieszczonymi w małych apsydach, zarazem jedna z największych kolumnowych sal romańskich w Europie. 42 sklepienia krzyżowe spoczywają na 20 wolno stojących kolumnach o głowicach kostkowych, 36 półkolumnach i 14 ćwierćkolumnach. Wysokość sklepienia wynosi 7 m.

Pomieszczenie budują charakterystyczne dla okresów salickiego i staufickiego bloki żółtego i czerwonego piaskowca z Haardt i Odenwaldu, ułożone naprzemiennie. Przed ołtarzem głównym stoi chrzcielnica z 1100.

Katedra jest miejscem ostatniego spoczynku cesarzy z dynastii salickiej, staufickiej i habsburskiej. Ich groby znajdowały się początkowo we wschodniej części nawy środkowej, skąd zostały przeniesione do krypty w XX w.

W 1039 po śmierci cesarza Konrada II, jego kamienny sarkofag umieszczono pod posadzką pomiędzy schodami, miejsce grobu oznaczono płytą. W tym samym miejscu pochowano jego żonę Gizelę oraz syna Henryka III. Z rozkazu cesarzowej Agnes, wdowy po Henryku III, oraz syna Henryka IV sarkofagi przykryto warstwą ziemi i ogrodzono- groby znalazły się ok. 25 cm wyżej od podłogi nawy środkowej. Henryk V kazał wydłużyć grobowiec oraz pokryć go 80 cm warstwą tynku. Całość przykryto kolejną warstwą ziemi, w której spoczął Henryk V. Na grobowcu umieszczono 6 marmurowych płyt z imionami tam pochowanych oraz datami śmierci.

Kiedy w 1184 zmarła w Burgundii druga żona Fryderyka Barbarossy, Beatrycze I Burgundzka oraz jej córka Agnes, ciała ich przywieziono do Spiry i pochowano na zachód od grobowca salickiego. Jedno miejsce zostawiono wolne, zapewne dla cesarza Fryderyka I Barbarossy. W 1213 pochowano tu również zamordowanego w 1208 syna Barbarossy Filipa Szwabskiego. W 1291 na miejscu Barbarossy spoczął Rudolf I Habsburg.

W 1309 cesarz Henryk V kazał przewieźć do Spiry ciała dwóch królów Adolfa I (zm. 1298) oraz Albrechta I Habsburga (zm. 1308).

W 1689 w czasie najazdu wojsk francuskich grobowiec został zniszczony a połowę grobów splądrowano.

Na początku XVIII w. przykryto groby nową płytą, na której nie umieszczono jednak żadnych informacji o spoczywających w nich zmarłych. W 1900 w katedrze wszczęto prace ekshumacyjne i tożsamość wszystkich pochowanych tu władców została potwierdzona. Znalezione przy zmarłych przedmioty przeniesiono do Muzeum Historii Palatynatu w Spirze. W 1906 groby przeniesiono do podziemnego kościoła- krypty. W krypcie spoczywają:

Konrad II (zm. 1039) i jego żona Gizela Szwabska (zm. 1043)
Henryk III (zm. 1056), syn Konrada II
Henryk IV (zm. 1106), syn Henryka III, oraz jego żona Berta Sabaudzka (zm. 1087)
Henryk V (zm. 1125), syn Henryka IV
cesarzowa Beatrycze I Burgundzka, druga żona Fryderyka Barbarossy oraz ich córka Agnieszka (zm. 1184)
król Niemiec Filip Szwabski (zm. 1208), syn Fryderyka Barbarossy
król Niemiec Rudolf I Habsburg (zm. 1291)
król Niemiec Adolf I (zm. 1298)
król Niemiec Albrecht I Habsburg (zm. 1308), syn Rudolfa I Habsburga
W krypcie znajdują się również groby pięciu biskupów oraz zbiorowa mogiła szczątek niezidentyfikowanych w 1900.

Wymiary

Katedra w Spirze jest obecnie największą świątynią romańską w Europie. Do czasów rewolucji francuskiej ustępowała opackiemu kościołowi w Cluny w Burgundii.

  • Długość: 134 m
  • Wysokość nawy środkowej: 33 m
  • Szerokość korpusu nawowego: 37,62 m
  • Wysokość wież wschodnich: 71,20 m
  • Wysokość wież zachodnich: 65,60 m

na podstawie

Wikipedii

Opis powstał na podstawie:

Katedra w Spirze
Zobacz

Galeria:

Inne zabytki w landzie Nadrenia–Palatynat:

Komentarze:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

ZACZEKAJ !

Jest jeszcze tyle do zobaczenia:

Ostatnio dodane:

Losowe wpisy: