Dwór w Letnicy – (niem. Lättnitz), w północno-wschodniej części wsi, przy wyjeździe na Buchałów, w powiecie zielonogórskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
nr rej.: 518 z 30.04.1963 i z 16.03.1965
Dwór w Letnicy – (niem. Lättnitz), w północno-wschodniej części wsi, przy wyjeździe na Buchałów, w powiecie zielonogórskim, w województwie lubuskim, w Polsce.
Dwór usytuowany jest na północno-wschodnim skraju wsi, po północnej stronie lokalnej drogi z Wilkanowa do Koźli. Położony w południowej części założenia dworsko-folwarczno-parkowego. Otoczony jest ze wszystkich stron parkiem, za którym od północnego-zachodu rozciąga się podwórze gospodarcze z częściowo zachowaną zabudową. Budynek od przeszło dwudziestu lat użytkowany jest przez artystę plastyka, jako pracowania i mieszkanie.
Budowę pierwszego założenia dworsko-folwarcznego należy wiązać z postacią Christopha von Köslitz z Buchałowa – męża Margaret von Knobelsdorff, który w 1569 roku otrzymał Letnicę (niem. Lattnitz) w lenno. 20 grudnia 1601 roku część wsi z górnym folwarkiem i nowym dworem przejął po jego śmierci Hans. W roku 1685 najmłodszy syn Hansa – Max von Köslitz sprzedał niedochodowy majątek za dziesięć tysięcy talarów Hansowi von Schenkendorf. Bezdzietny von Schenkendorf testamentem z dnia 30 czerwca 1692 roku ustanowił spadkobiercami dóbr letnickich braci Hansa i Sigmunda von Diebitsch z Narthen. W roku 1733, po spłaceniu brata, Hans Diebitsch przebudował renesansowy dwór, nadając mu formę barokową. Prace zakończono w 1735 roku, o czym świadczy zachowany do dziś na fasadzie kartusz herbowy rodziny von Diebitsch, opatrzony napisem „H E F V D 1735” (oznaczający inicjały Hans Ernst Freiherr von Diebitsch). We władaniu rodziny von Diebitsch Letnica była do roku 1797, gdy kupił ją Bojanowski z Nowego Kisielina. Od 1805 do 1930 roku dobra letnickie posiadała rodzina von Knobelsdorff, a po nich rodzina von Blomberg. W 2. poł. XIX wieku przekształcono bryłę, elewację i część wnętrz.
Dwór wzniesiony w 2. poł. XVI wieku w renesansowym stylu, przebudowany w 1735 roku otrzymał formę barokową. Dwukondygnacyjny budynek założony na planie prostokąta, nakryty był dachem łamanym. Dolną połać dachu przepruwały wystawki okienne. Elewację frontową w układzie wertykalnym dzieliło siedem osi. Trzy osie umieszczone w centralnej części fasady akcentował bogato zdobiony pseudoryzalit. W kondygnacji przyziemia ujęty był on boniowanymi pilastrami, zakończonymi na wysokości piętra głowicami oraz wieńczącą go w partii dachu attyką. Dzisiejszą klasycystyczną formę dworu ukształtowała ostatecznie przebudowa przeprowadzona w latach 80. XIX stulecia. Zmieniono wówczas wewnętrzny układ pomieszczeń oraz wygląd zewnętrzny obiektu. Zlikwidowano dach mansadrowy, wprowadzając w jego miejsce dwuspadowy z naczółkami. Szczyt pseudoryzalitu zastąpiono tympanonem. Przed głównym wejściem do budynku dostawiono przedsionek, którego górna partia stanowi balkon. Nad drzwiami prowadzącymi na balkon pozostawiono kartusz herbowy z motywami panoplii oraz herbem rodziny von Diebitsch. Na elewacjach pozostawiono obramienia okienne i bonie w kondygnacji przyziemia. Tak ukształtowany obiekt przetrwał bez większych zmian do dziś. Pozostałe elewacje posiadają skromniejsze podziały i detal, występujący w narożnikach w formie boniowania. Wewnątrz budowli w przyziemiu znajdują się pomieszczenia przekryte sklepieniami krzyżowymi i w piwnicach przesklepione kolebkowo. W części pomieszczeń odkryto barokowy wystrój malarski ścian.
Po zakończeniu II wojny światowej majątek przejął Skarb Państwa, oddając go w użytkowanie PGR. Do lat 60. XX stulecia w dworze mieściła się gminna szkoła podstawowa i biura PGR. Przez kolejne dwadzieścia lat obiekt pozostawał niezagospodarowany. Zdewastowany budynek wyremontowano w latach 1982-1985 i przeznaczono na mieszkanie społecznego opiekuna zabytków. Obecnie stanowi on własność Gminy Świdnica i pozostaje w użytkowaniu Stowarzyszenia Przyjaciół Gminy Świdnica.
